Slokdarmvarices zijn spataderen van de slokdarm. De verwijde aderen komen voornamelijk voor bij gevorderde cirrose. Ook bij andere ziekten komt een oorzaak in kwestie voor, bijvoorbeeld, een rechts hartfalen. Als slokdarmvarices breken en bloeden, bestaat er gevaar voor hun leven! Lees alles wat belangrijk is over symptomen, behandeling en preventie van slokdarmvarices.
Hoe slokdarmvarices zich ontwikkelen
Spataderen in de slokdarm (slokdarmvarices) zijn vaak complicaties van geavanceerd krimpen (Lever cirrose). Bij deze chronische leverziekte wordt functionerend leverweefsel in toenemende mate omgezet in functioneel bindweefsel – het is getekend. Hoe meer uitgesproken de littekens, hoe meer de bloedcirculatie in de lever is aangetast. Dit kan leiden tot slokdarmvarices en andere complicaties. Om dit te begrijpen, moet men de bloedstroom door de lever nader bekijken:
De bloedtoevoer naar de lever vindt onder meer plaats via de poortader, Dit grote vat transporteert het bloed van de darm (met de geabsorbeerde voedingsstoffen) en van andere buikorganen (maag, milt, etc.) naar de lever. Het fungeert als het centrale metabole orgaan waarin ontelbare stoffen voortdurend worden opgebouwd, herbouwd en afgebroken en schadelijke stoffen worden ontgift. Nadat het door de lever is gestroomd, stroomt het bloed door de leveraders in de inferieure vena cava en op naar het juiste hart.
Bij levercirrose zorgt het toenemende littekenweefsel ervoor dat het bloed niet meer goed door de lever stroomt. Het bouwt zich op voor de lever in de poortader. Als gevolg hiervan neemt de druk in het vat morbide toe: deze ontwikkelt zich portal hypertensie (portale hypertensie).
Het vastgelopen bloed zoekt een andere weg naar de inferieure vena cava, dat wil zeggen dat het wordt gevormd collaterale circulatie, Een van hen loopt van de poortader via de maagaders naar de onderste slokdarmaders en bereikt op deze manier de inferieure vena cava. Omdat de aderen van de slokdarm echter zeer dunwandig zijn, kunnen ze de verhoogde bloedstroom niet weerstaan: ze zetten uit en “klaagden” – het produceert spataderen van de slokdarm (slokdarmvarices).
Let op: er zijn ook andere ziekten die hypertensie van de ader kunnen veroorzaken en vervolgens slokdarmvarices. Deze omvatten een rechts hartfalen (rechts hartfalen) en een blokkade van de portale ader door een bloedstolsel (portale adertrombose).
Naast die slokdarmvarices, die door andere ziekten zijn veroorzaakt, zijn er ook primaire slokdarmvarices: deze zijn niet gebaseerd op een andere ziekte, maar op een aangeboren misvorming van de bloedvaten. Ze zijn erg zeldzaam.
Bloeden uit slokdarmvarices
De verhoogde bloedstroom kan de wand van de slokdarmader in de loop van de tijd zo verdunnen dat deze barst. Artsen spreken er dan van slokdarmspataders, Zo’n bloeding is levensbedreigend en kan in een mum van tijd tot de dood leiden!
Oesofageale varicesbloeding komt voor bij 30 procent van alle cirrotische patiënten en is een van de belangrijkste doodsoorzaken bij deze ziekte. Naarmate de cirrose verder is gevorderd, is de kans groter dat patiënten sterven aan oesofageale variceale bloeding.
Het hoogste risico op oesofageale variceale bloeding is bij patiënten die:
- had al een oesofageale variceale bloeding
- alcohol blijven drinken (de belangrijkste oorzaak van levercirrose)
- zeer grote slokdarmvarices hebben
Slokdarmvarices: symptomen
Slokdarmvarices veroorzaken meestal geen ongemak zolang ze intact zijn. De getroffen mensen merken ze niet eens op.
Alleen wanneer slokdarmvariëteiten scheuren, worden ze plotseling merkbaar: de patiënten braken plotseling en spuiten een grote hoeveelheid bloed. Vanwege het bloed- en vochtverlies ontwikkelen zich snel symptomen van hypovolemische shock. Deze omvatten bijvoorbeeld een koele en bleke huid, bloeddrukdaling, snelle hartslag, platte ademhaling en verminderd bewustzijn.
Let op: een oesofageale variceale bloeding moet zo snel mogelijk worden behandeld – er is een groot risico op overlijden!
Slokdarmvarices: diagnose
Slokdarmvarices kunnen worden gedetecteerd in een endoscopie, meer specifiek in een speculum van de slokdarm (estragmoscopie) of een gastroscopie (gastroscopie). Een dunne buis wordt via de mond in de slokdarm ingebracht (in een gastroscopie zelfs nog verder in de maag). Aan de voorkant zit een lichtbron en een kleine camera. Dit neemt constant foto’s van de binnenkant van de slokdarm en speelt ze op een monitor. Slokdarmvarices kunnen meestal vrij snel worden herkend op de afbeeldingen.
Als een patiënt bloed braakt, is het vermoeden van oesofageale variceale bloeding nabij. Het kan ook een andere bron van bloedingen in het bovenste spijsverteringskanaal zijn. Deze omvatten bijvoorbeeld maagzweren (zweren) en gastritis met schade aan het slijmvlies (erosieve gastritis).
Slokdarmvarices: therapie
Als slokdarmvarices worden gedetecteerd bij endoscopie, kan de arts ze als voorzorg beschouwen waard zijn, Een andere methode om het risico op oesofageale variceale bloeding te verminderen, is de zogenaamde Elastiek ligatie (Spataderen ligatuur): de verlengde ader is geligeerd met een klein elastiekje of met verschillende elastiekjes. Als gevolg hiervan geneest het en kan het niet meer bloeden.
Beide maatregelen zijn mogelijk in het kader van endoscopie: met de dunne buis kan de arts de benodigde fijne instrumenten in de slokdarm steken.
Slokdarmvarices bloeden: therapie
Als oesofageale variceale bloeding optreedt, moet snel actie worden ondernomen: de belangrijkste noodmaatregel is het stabiliseren van de bloedsomloop van de patiënt. Met een gescheurde slokdarmader gaat er in zeer korte tijd veel bloed en vocht verloren. Daarom is de patiënt Vloeistof rechtstreeks in een ader en indien nodig ook bloedtransfusies toegediend.
Tegelijkertijd worden pogingen gedaan om het bloeden te stoppen. Hiervoor zijn verschillende methoden beschikbaar:
Eerst en vooral wordt hiervoor de endoscopische gebruikt Elastiek ligatie (Spatadering, zoals hierboven beschreven). Bovendien of als alternatief kan de arts Medicatie voor hemostase zoals somatostatine of terlipressine. Ze verlagen de bloeddruk in het poortaderstelsel.
Soms, met een slokdarmvarixbloeding, is de getroffen ook Schip verlaten (als onderdeel van een endoscopie).
Bij massale bloedingen kan ook een zogenaamde ballon tamponade hulp: een kleine, lege ballon wordt in de onderste slokdarm ingebracht en vervolgens opgeblazen. Dit zal de bloedvaten samendrukken en het bloeden stoppen. Maar de methode brengt enig risico met zich mee. Als de ballon bijvoorbeeld te veel is opgeblazen, kan de slokdarm scheuren. De ballon kan ook in de richting van het hoofd glijden en de luchtwegen blokkeren. Vanwege deze risico’s wordt ballontamponade meestal alleen uitgevoerd bij ernstige, oncontroleerbare slokdarmvarixbloeding.
In het verdere verloop krijgen patiënten vaak voorzorgsmaatregelen antibioticaom een mogelijke bacteriële infectie te voorkomen.
Omdat oesofageale variceale bloeding meestal voorkomt bij cirrose, moet men dat ook doen Voorkom het risico op levercongestie, Normaal gesproken wordt het bloed dat na het bloeden het maagdarmkanaal binnenkomt afgebroken door de levercellen. Vanwege levercirrose kan de lever dit niet. Daarom kunnen toxische metabolische producten zich ophopen. Als ze via het bloed in het hoofd komen, kunnen ze de hersenen beschadigen (hepatische encefalopathie). Daarom moet het bloed dat nog aanwezig is in de slokdarm worden opgezogen. Bovendien krijgt de patiënt lactulose – een licht laxeermiddel om de dikke darm te reinigen.
Preventie van terugkerende bloedingen
Binnen tien dagen na de eerste slokdarm variceale bloeding, scheurde ongeveer 35 procent van de patiënten opnieuw een spatader in de slokdarm. Binnen een jaar na de eerste bloeding geldt dit zelfs voor 70 procent van de patiënten.
De zogenaamde secundaire profylaxe is daarom erg belangrijk. Het omvat maatregelen om herhaling van slokdarmvarices te voorkomen. Veel patiënten krijgen dus een bloeddrukverlagend medicijn (zoals propranolol) voor portale bloeddruk. Soms wordt uit voorzorg een spatadering uitgevoerd.
In bepaalde gevallen kan het ook zinvol zijn om een zogenaamde “shunt” (TIPS) te maken. Met andere woorden, er wordt een verbinding gemaakt tussen de poortader en de leveraders, die het littekenweefsel van de lever omzeilt. Dit voorkomt dat het bloed een omweg maakt via de slokdarmaders en nieuwe slokdarmspataders veroorzaakt of vergroot bestaande.