Ziekte van Menière

Ziekte van Menière: beschrijving

De Franse arts Prosper Menière heeft de in 1861 genoemde ziekte van Menière al beschreven. In 1938 meldden artsen Hallpike en Yamakawa vergrote binnenoorruimtes bij patiënten met de ziekte van Menière waarvan vermoed werd dat ze verband hielden met de aandoening.

Het binnenoor bevat het slakkenhuis en het evenwichtsorgaan, evenals twee verschillende vloeistoffen – inclusief de zogenaamde endolymfe. Volgens de huidige stand van kennis is de absorptie van deze vloeistof in het binnenoor van de ziekte van Menière verstoord. Dit accumuleert te veel endolymfe. Omdat het binnenoor is bekleed met een membraan, kan de vloeistof slechts beperkt uitzetten. Het resultaat is een drukverhoging in het binnenoor, die het slakkenhuis op een bepaalde plaats beschadigt (zie oorzaken en risicofactoren).

Naar schatting wordt ongeveer tien procent van alle duizeligheid veroorzaakt door de ziekte van Menière. De ziekte van Menière komt vaak voor tussen de leeftijd van 40 en 60 jaar. Maar ook mensen op jonge volwassenheid worden ziek van de ziekte van Menière. Mannen worden meer getroffen dan vrouwen. In totaal lijden ongeveer een half miljoen mensen in Europa aan de ziekte van Menière.

Ziekte van Menière: symptomen

Typerend voor de ziekte van Menière is de duizeligheid die optreedt bij aanvallen in combinatie met tinnitus en eenzijdig gehoorverlies. In een zwendel voelen de getroffenen dat de omgeving om hen heen heel snel ronddraait (vergelijkbaar met het rijden op de carrousel). De duizeligheid kan zo sterk zijn dat de getroffenen moeten gaan liggen. Duizeligheid gerelateerde valpartijen en misselijkheid met braken kunnen ook voorkomen. De duizeligheid wordt beschreven door de getroffenen als de meest verontrustende symptomen van de ziekte van Menière, omdat deze duizeligheid zonder waarschuwing optreedt en uren tot dagen kan duren.

Er zijn ook tinnitus en doofheid, die vooral lage tonen beïnvloedt. Vaak voelen patiënten ook druk op het oor tijdens de aanval van Menière. Terwijl aan het begin van de ziekte meestal slechts één oor wordt aangetast, kan de ziekte van Menière zich uitbreiden tot het tweede oor in het verdere verloop.

Naast deze hoofdkenmerken van de ziekte van Ménière worden patiënten vaak bleek en zweet. De ogen kunnen beginnen te rillen (Nytagmus).

De aanvallen op de ziekte van Menière komen plotseling en abrupt. Meestal tussen tien en twintig minuten, kunnen ze uren duren. Dan stoppen de aanvallen meestal vanzelf. Omdat de aanvallen van Menière extreem stressvol zijn vanwege de duizeligheid en volledig onvoorspelbaar zijn, kunnen psychische problemen zoals angststoornissen en depressie ontstaan. Dit kan een vicieuze cirkel creëren tussen de aanvallen en de mentale gezondheid van de getroffen persoon. De veerkracht in stressvolle situaties wordt hierdoor vaak verminderd.

Ziekte van Menière: oorzaken en risicofactoren

De oorzaak van de ziekte van Menière is volgens de huidige kennis een aandoening van het binnenoor. Deze veronderstelling is gebaseerd op het feit dat de meerderheid van de getroffenen grotere ruimtes in het binnenoor hebben. Toch is het tot op heden onduidelijk of deze bevinding ook oorzakelijk verband houdt met de ziekte van Menière.

Het binnenoor is verantwoordelijk voor het gehoor en het evenwicht. Het bestaat uit een gecompliceerd kanaalsysteem gevuld met twee verschillende vloeistoffen (endolymfe en perilymfe). Deze zijn in een gevoelige balans en zijn essentieel voor de functie van het orgel.

Artsen gaan ervan uit dat de ziekte van Menière wordt veroorzaakt door een vloeistofoverschot (hydrops) van de endolymfe. Het overschot kan ontstaan ​​door een verstoorde afvoer of instroom. De verhoogde endolymfe creëert een hoge druk in het binnenoor, waardoor het zogenaamde Reissner-membraan steeds opnieuw wordt afgebroken – de vermoedelijke trigger voor de ziekte van Menière. Het Reissner-membraan is een dun celmembraan in het slakkenhuis. Het is uitgerust met sensorische cellen voor horen en balanceren en scheidt de endo- en perilymfe van elkaar. Scheuren in het membraan mengen de twee vloeistoffen (endo- en periplymphe), wat de fijne balans van de zouten (elektrolyten) in deze vloeistoffen verstoort. De scheur leidt ook tot een plotselinge verandering in drukomstandigheden. Over het algemeen resulteert dit in een storing van de sensorische cellen, wat de symptomen van de ziekte van Menière kan verklaren.

Onder andere de zeldzame ontsteking van het binnenoor (labyrinthitis) of een hersenschudding kan de oorzaak zijn van het overtollige vocht. In de meeste gevallen blijft de oorzaak onduidelijk.

Ziekte van Menière: onderzoeken en diagnose

Het eerste contact voor de vermoedelijke ziekte van Menière is de huisarts. Afhankelijk van de symptomen zal deze persoon de getroffen persoon indien nodig doorverwijzen naar de KNO-arts of neuroloog. Veel klinieken hebben ook speciale “duizeligheidscentra”, de contactpersonen, vooral in ernstige gevallen.

Tijdens het spreekuur van de arts zal de arts eerst informeren naar uw klachten en eventuele bestaande aandoeningen. Mogelijke vragen van de arts kunnen zijn:

• Kun je me beschrijven hoe de duizeligheidsaanval voor jou werkt?
• Gaat de duizeligheid gepaard met tinnitus en doofheid in dit oor?
• Hoe lang duurt de aanval van duizeligheid?
• Kan de duizeligheidaanval worden veroorzaakt door een bepaalde beweging, bijvoorbeeld door een draaiing van de nek? (Dit zou tegen de ziekte van Menière spreken.)
• Gebruik je medicijnen?

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek ziet de arts met een zogenaamde otoscoop op het trommelvlies in het oor. Hoewel het letsel bij de ziekte van Menière zich in het binnenoor bevindt en daarom van buitenaf niet zichtbaar is, moeten bestaande ziekten van het trommelvlies en het middenoor worden uitgesloten door inspectie met de otoscoop.

Standaardonderzoeken in oor-, neus- en keelmedicijnen omvatten de Weber en Rinne stemvorktest. Een oscillerende stemvork wordt op het hoekpunt of achter het oor geplaatst. De patiënt moet opgeven wanneer hij de toon van de stemvork niet meer kan horen, of dat hij hem weer kan horen wanneer de stemvork voor het oor wordt gehouden (goottest). Hij moet ook aangeven of het geluid van de bevestigde op de stemvork luider lijkt in een van de twee oren (Weber-test). Door middel van deze tests kunnen conclusies worden getrokken over de vraag of het ongemak veroorzaakt door een binnenoor of het middenoor schade heeft.

Als onderdeel van de verduidelijking van de ziekte van Menière wordt ook gecontroleerd of de patiënt onwillekeurige oogbewegingen (“nystagmus”) heeft. Typisch voor de ziekte van Menière zijn spiertrekkingen aan de zijkant (horizontale nystagmus), die meestal alleen tijdens de aanval optreden.

Verder onderzoek

Om een ​​bestaande doofheid nauwkeuriger te schatten, moet een gehoortest (drempelaudiometrie) worden uitgevoerd. Bij de ziekte van Menière is het gehoor in één oor aanzienlijk verminderd. Bovendien worden met name de hoorprestaties voor lage frequenties verminderd. Het gehoor herstelt zich in veel gevallen na de aanval, maar soms blijft er een permanent gehoorverlies.

Bovendien kunnen hersengolven die optreden na een geluidssignaal (= auditieve opgeroepen potentialen) worden geanalyseerd om de verbindingen van de gehoorgang in de hersenen te controleren. Deze verbindingen worden niet aangetast bij de ziekte van Menière.

Symptomen, zoals de ziekte van Menière, kunnen ook worden gevonden bij andere ziekten. Deze alternatieve oorzaken van de ziektesymptomen van Menière moeten worden uitgesloten. De gehoorzenuw wordt bijvoorbeeld onderzocht om ervoor te zorgen dat deze niet wordt beschadigd. Om foto’s van het hoofd en het binnenoor te maken, kunnen computertomografie (CT) en magnetic resonance imaging (MRI) worden gebruikt. Zo kunnen bijvoorbeeld tumor- en ontstekingsprocessen worden uitgesloten.

Diagnose van de ziekte van Menière:

De diagnose van Menière kan worden gesteld op basis van vier criteria die zijn vastgesteld door een Amerikaanse gespecialiseerde vereniging van specialisten. Als alle vier deze criteria van toepassing zijn, kan de ziekte van Menière worden verondersteld:

• Twee of meer duizeligheidsaanvallen, elk met een minimale duur van 20 minuten
• Slechthorendheid bevestigd door onderzoek
• Tinnitus (tinnitus) of oordruk in het getroffen oor
• Uitsluiting van andere oorzaken

Ziekte van Menière: behandeling

De Menière-therapie heeft twee hoofddoelen: ten eerste moet de ernst van de symptomen bij een acute aanval worden teruggebracht tot een aanvaardbaar niveau. Anderzijds worden pogingen gedaan met preventieve maatregelen om verdere aanvallen (profylaxe) te voorkomen, zodat ze zo zelden mogelijk voorkomen.

Acute therapie

Verschillende geneesmiddelen tegen gewervelde dieren (antivertiginosa) kunnen worden gebruikt om duizeligheid en braken veroorzaakt door de ziekte van Menière te bestrijden. Standaard medicijn is het actieve ingrediënt Dimenhydrinat. Dit moet mensen die door Meniere zijn getroffen, altijd meenemen om onmiddellijk te kunnen reageren bij een plotselinge aanval.

In ernstige gevallen van de ziekte van Menière kan diazepam, dat behoort tot de zogenaamde benzodiazepines, ook worden gebruikt. Benzodiazepinen mogen slechts kort worden gebruikt, omdat ze de hersenfunctie kunnen verminderen en in sommige gevallen tot afhankelijkheid kunnen leiden.

Preventie (profylaxe)

Het belangrijkste doel naast de acute therapie is het verminderen van het aantal aanvallen. Er zijn een aantal therapieopties. De huidige aanbeveling voor profylaxe van aanvallen bij de ziekte van Menière is het geschenk van Betahistine. Een hoge dosis van dit medicijn kan het aantal aanvallen van Menière aanzienlijk verminderen. Betahistine stimuleert de aanmeerplaatsen (receptoren) voor een bepaalde boodschappersubstantie (histamine) en verbetert daardoor de bloedcirculatie in het binnenoor. Vanwege de hogere bloedstroom wordt het overtollige vocht (endolymfe) in het binnenoor waarschijnlijk sneller afgevoerd – de druk in het binnenoor daalt.

De arts schrijft Betahistine voor voor de behandeling van de ziekte van Menière. Om maagirritatie te voorkomen, moet de inname na de maaltijd plaatsvinden. Andere mogelijke bijwerkingen zijn hoofdpijn, braken en allergische reacties. Bij bekende maag-darmzweren mag het medicijn niet worden ingenomen. Na zes tot twaalf maanden kunt u proberen de therapie langzaam te verminderen.

Ook kan de ontstekingsremmende cortison worden gebruikt om de aanvallen van Ménière te voorkomen. Hij kan door het trommelvlies in het middenoor worden geïnjecteerd onder plaatselijke verdoving (intratympanic corticoïde therapie). Van daaruit passeert de cortison door diffusie in het binnenoor, waar het ontstekingsremmend en vaatafdichtend werkt. Deze therapie wordt al enkele jaren gebruikt, vooral voor de behandeling van gehoorverlies.

Psychologische zorg

Naast de medicatie Meniere-therapie is psychologische ondersteuning bij de ziekte van Meniere erg belangrijk. De plotselinge en onvoorspelbare aanvallen kunnen een ernstige psychologische last zijn.

Eliminatie van het evenwichtsorgaan

Als de bovengenoemde therapieën niet succesvol zijn bij de ziekte van Menière, zijn er zeer radicale procedures die het aangetaste evenwichtsorgaan volledig en permanent elimineren: dit kan worden gedaan door medicatie of door vernietiging van het evenwichtsorgaan met een operatie. Deze procedures leiden tot doofheid of doofheid en verlies van evenwichtsgevoel. Ze zijn ook onomkeerbaar (onomkeerbaar). De gezonde kant kan deze functies gedeeltelijk overnemen. De radicale operatieve procedures worden echter alleen in ernstige gevallen gebruikt, omdat de ziekte van Menière ook de andere kant kan beïnvloeden en zodra de functies zijn vernietigd, kunnen ze niet worden hersteld.

Geneesmiddelverwijdering van het binnenoor bestaat uit het injecteren van het antibioticum gentamicine in het middenoor om het evenwichtsorgaan in het binnenoor onbruikbaar te maken. Dit kan om de paar weken worden herhaald. De grote kloof tussen gentamicinesupplementen is nodig om ongewenste schade aan het slakkenhuis (ook in het binnenoor) zoveel mogelijk te voorkomen. Gentamicine kan leiden tot doofheid. Om deze reden worden vooral de patiënten van Menière behandeld met gentamicine, dat al vóór de therapie al aanzienlijke gehoorschade vertoont.

Als men op deze manier onvoldoende succes bereikt, als laatste redmiddel bij de ziekte van Menière, kan een deel van het binnenoor, het zogenaamde labyrint, worden verwijderd (labyrinthectomie). Deze therapie is echter controversieel. Chirurgische therapieën worden momenteel niet aanbevolen.

Alternatieve therapieën

Naast de conventionele geneeskunde zijn er ook alternatieve therapieën voor de behandeling van de ziekte van Menière. Homeopathie kan helpen, vooral om de vaak pijnlijke duizeligheid te verminderen. Het wordt aanbevolen om Cocculus D6 gedurende drie weken driemaal daags in te nemen. De aanval wordt onderbroken door Tabacum D12.

Bepaalde diëten (vooral zoutvrij dieet) verlichten de symptomen bij sommige mensen met de ziekte van Menière. Andere ondersteunende therapieën zijn acupunctuur, Feldenkrais of evenwichtstraining.

Ziekte van Menière: ziekteverloop en prognose

Het verloop van de ziekte van Menière is heel anders. Het is mogelijk dat het bij een enkele aanval blijft. In de meeste gevallen worden de aanvallen echter herhaald. Maar zelfs na vijf jaar kan de ziekte van Menière spontaan eindigen en nooit meer voorkomen. Tot nu toe is gehoorbeschadiging en evenwicht echter meestal ook blijvend. Deze gevolgen van de ziekte van Menière kunnen variëren om doofheid aan de getroffen zijde te voltooien. Na vijf jaar ziekte treffen de symptomen beide kanten in 50 procent van de gevallen.

Zeker beroepen die hoge eisen stellen aan het evenwichtsgevoel zijn soms niet langer mogelijk als gevolg van de ziekte van Menière. Erkenning als handicap is echter mogelijk voor diegenen die getroffen zijn door de ziekte van Menière. Ernstige invaliditeit wordt echter alleen in ernstige gevallen aangetoond in het geval van zeer veel en / of ernstige ziekten.

Bepalend voor de prognose van de ziekte van Menière is niet in het minst, hoe groot de invloed van de symptomen op de psyche van een getroffen persoon is. De angst voor nieuwe aanvallen is erg stressvol en kan op zijn beurt nieuwe aanvallen uitlokken. Het doorbreken van deze vicieuze cirkel, mogelijk ook met therapeutische ondersteuning, is een belangrijk therapeutisch doel bij de behandeling van Ziekte van Menière.