Paranoïde schizofrenie is de meest voorkomende vorm van schizofrenie, met ongeveer 65 procent. De belangrijkste symptomen hier zijn wanen zoals paranoia en hallucinaties zoals het horen van stemmen. Paranoïde schizofrenie wordt daarom ook paranoïde hallucinerende schizofrenie genoemd. Lees hier alle belangrijke informatie over dit type schizofrenie.
Paranoïde schizofrenie: diagnose
Ongeveer de helft van alle schizofreniepatiënten vertoont symptomen van paranoïde schizofrenie tijdens het verloop van de ziekte. Dit ontwikkelt zich meestal later dan de andere soorten schizofrenie. Ze verschijnt vaak alleen bij mensen van middelbare leeftijd.
Volgens de internationale statistische classificatie van ziekten en aanverwante gezondheidsproblemen (ICD-10) moeten de volgende criteria voor de diagnose van paranoïde schizofrenie van toepassing zijn:
- De algemene criteria voor schizofrenie zijn aanwezig.
- De getroffenen hebben wanen of hallucinaties (voornamelijk auditieve hallucinaties).
- Ongepaste emoties of gebrek aan expressie (zogenaamd “plat affect”) zijn niet of slechts zwak.
Paranoïde schizofrenie: wanen
De wanen van paranoïde schizofrenie kunnen heel verschillend zijn. Vaak hebben de patiënten last van paranoia: Ze zijn er vast van overtuigd dat ze door andere mensen worden gevolgd en dat ze hen kwaad willen doen. Als gevolg hiervan ontwikkelen patiënten een groot wantrouwen ten opzichte van anderen. Veel patiënten met paranoïde schizofrenie geloven dat ze thuis worden gevolgd en gecontroleerd. Sommigen voelen zich ook achtervolgd door buitenaardse wezens.
Een andere vorm van waan is het wanen, Patiënten zijn van mening dat normale omstandigheden zoals het weer een bericht of waarschuwing voor hen bevatten. Soms wordt de nieuwslezer op televisie of radio ook beschouwd als de zender van geheime berichten. Veel patiënten nemen ook aan dat mensen die praten, over zichzelf praten. Wantrouwen kan ook gericht zijn tegen de eigen familie of partner.
Opmerking: familieleden moeten zich ervan bewust zijn dat dit vaak schadelijke gedrag van een patiënt voortvloeit uit zijn ziekte. Professionele ondersteuning door de behandelend arts kan helpen. Als familielid moet je niet proberen met de patiënt ruzie te maken over zijn wanen. Dat kan de situatie verergeren.
Paranoïde schizofrenie: hallucinaties
Paranoïde schizofrenie veroorzaakt vaak wanen en hallucinaties. Dit zijn hallucinaties waarin iets wordt gehoord, gezien of zelfs geroken dat niet bestaat. Niettemin beschouwen paranoïde schizofreniepatiënten deze percepties als reëel. De meest voorkomende zijn auditieve hallucinaties, zoals stemmen horen. Sommige patiënten ‘horen’ bijvoorbeeld hele dialogen tussen verschillende stemmen of ontvangen opdrachten van één stem.
Paranoïde schizofrenie: andere symptomen
Naast wanen en hallucinaties ontwikkelen paranoïde schizofreniepatiënten vaak woede en angst. Ze zijn vaak rusteloos en omstreden. In zeer zeldzame gevallen worden de getroffenen ook gewelddadig. Dit kan gebeuren wanneer ze zich bedreigd voelen.
Opmerking: in dit geval moeten familieleden onmiddellijk hulp krijgen – de beste manier om de ambulance te bellen! Het is zinloos om woorden te gebruiken om de getroffen persoon tot zintuigen te brengen. Als er door schizofrenie acuut gevaar bestaat voor de getroffen persoon of voor andere mensen, kan een verplichte opname ook noodzakelijk zijn tegen de wensen van de patiënt.
Tijdens een fase van paranoïde schizofrenie is er meestal geen of zeer weinig spraakstoornissen, motorische stoornissen of lusteloosheid – symptomen die kenmerkend zijn voor andere vormen van schizofrenie. Paranoïde schizofreniepatiënten hebben ook geen ongepaste of verlamde emoties. Men spreekt van een vlak affect, als de nabootsing en de lichaamshouding geen conclusies toelaten over de innerlijke emotionele toestand.
Paranoïde schizofrenie: prognose
Veel patiënten en familieleden hebben vooral één vraag: is paranoïde schizofrenie te genezen? Het antwoord is niet eenvoudig. Sommige patiënten ervaren alleen een acute ziektefase en worden dan weer volledig gezond. Anderen keren terug naar “normaal” na verschillende acute fasen. Paranoïde schizofrenie kan ook chronisch zijn met blijvende tekorten en beperkingen.
Over het algemeen heeft paranoïde schizofrenie een goede prognose als deze op de juiste manier wordt behandeld. Antipsychotica (neuroleptica) werken in veel gevallen goed. Vooral bij vroege behandeling kunnen de wanen en hallucinaties snel worden gestopt. Bovendien moeten patiënten ook psychotherapeutische behandeling krijgen en psychosociale maatregelen nemen. Dit verbetert de eigen manier van omgaan met de ziekte en helpt bij het herkennen en elimineren van mogelijke triggerende stressfactoren in een vroeg stadium. Dit vermindert bovendien het risico op een terugval van paranoïde schizofrenie.