Polycysteus ovarium syndroom (PCO) is een ziekte van vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Op de eierstokken komen kleine met water gevulde bubbels voor. De getroffen vrouwen lijden aan onregelmatige menstruatiecycli, in toenemende mate mannelijk lichaamshaar en veranderingen in lichaamsgrootte. Met de juiste therapie kunnen de symptomen van het PCO-syndroom worden verlicht. Lees alles wat belangrijk is over de aandoening.
PCO-syndroom: beschrijving
Het PCO-syndroom (kort: PCOS) is een ziekte die vooral jonge vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft. De ziekte is vernoemd naar de eerste schrijvers van 1935 als “Stein-Leventhal-syndroom”. Het is een storing in het hormonale controlecircuit. Vooral de mannelijke hormonen zijn overgeproduceerd, waardoor typische symptomen zoals mannelijk lichaamshaar optreden. Op de eierstokken van aangetaste vrouwen zijn veel kleine, met vloeistof gevulde holtes, cysten genoemd.
Ongeveer drie tot vier procent van de vrouwen wereldwijd wordt getroffen door het PCO-syndroom. De ziekte begint meestal tijdens de puberteit, maar symptomen treden vaak op tussen de jaren twintig en dertig.
Bij sommige patiënten ontwikkelen zich polycysteuze eierstokken tijdens de puberteit, die achteruitgaan op volwassen leeftijd. Dan spreekt men van een “tijdelijk multicystisch ovarieel syndroom”.
PCO-syndroom: symptomen
De PCOS kan veel verschillende symptomen veroorzaken, die bij elke patiënt verschillend zijn. Veel voorkomende klachten zijn:
- Cyclusstoornissen (bijv. Gemiste menstruatie)
- Hirsutisme (vorming van een mannelijk haartype) en virilisme (het lichaam wordt mannelijk)
- Falen van het hoofdhaar
- vlekken
- onvruchtbaarheid
- mentale problemen
menstruatiestoornissen
Bij sommige vrouwen die PCOS hebben, is de menstruatie afwezig of treedt deze slechts met tussenpozen van enkele maanden op. Sommige vrouwen hebben ook zogenaamde anovulatoire cycli. Deze ovulatie tijdens de cyclus is uitgeschakeld. De vrouw is onvruchtbaar in de zaak.
Hirsutisme en virilisme
Vanwege een teveel aan mannelijke hormonen in het lichaam, ontwikkelen vrouwen met het PCO-syndroom een mannelijk haartype. Dit fenomeen wordt ook “Hirsutisme” genoemd. Het groeit haar op de borst, op de dijen en op de rug, het schaamhaar verandert en het ontwikkelt een baardgroei. Hirsutisme en de vermannelijking van het lichaam (virilisme) is te wijten aan het effect van de steeds meer bestaande mannelijke hormonen. Het ontwikkelt zich …
- … een diepere stem
- … een kale plek
- … een vergrote clitoris
Het kan ook de borstomvang verkleinen.
PCO-syndroom: oorzaken en risicofactoren
Waarom het PCO-syndroom ontstaat, is nog onduidelijk. Er wordt aangenomen dat de neiging tot polycysteuze eierstokken wordt geërfd, omdat in sommige gezinnen vaak meer dan één vrouw wordt getroffen.
Ongeveer 50 tot 70 procent van de patiënten met PCO-syndroom heeft overgewicht. Vaak is er ook een zogenaamde insulineresistentie. Dit betekent dat de receptoren voor het hormoon “insuline”, dat zorgt voor de opname van suiker in de cellen, niet langer volledig functioneel zijn. Het ontwikkelt een suikerintolerantie of een “diabetesmetabolisme”. De diabetische metabole toestand verergert de symptomen van het PCO-syndroom.
Verschillende hormonale effecten blijven de productie van androgeen voeden en de symptomen van het PCO-syndroom verergeren. Er zijn echter ook vrouwen met een normaal gewicht die geen suiker metabolismestoornis hebben en lijden aan het PCO-syndroom. Daarom is de veronderstelling dat het PCO-syndroom zich alleen door obesitas zou ontwikkelen verkeerd. Er wordt echter aangenomen dat de “levensstijl” van vandaag met een vet- en suikerrijk dieet, weinig lichaamsbeweging bijdraagt aan de totstandkoming van een PCOS.
PCO-syndroom: onderzoeken en diagnose
Om een PCO-syndroom te diagnosticeren, zal de gynaecoloog eerst om de medische geschiedenis vragen. Hij wil onder meer het volgende weten:
- is de menstruatiecyclus regelmatig? Is hij veranderd?
- heb je diabetes mellitus?
- ben je de laatste tijd zwaarder geworden?
- is het lichaamshaar veranderd?
- Heb je een onvervuld verlangen naar kinderen?
- Heeft een familielid last van een PCO-syndroom?
Dit wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek en een echografie van de eierstokken. Bovendien worden bepaalde bloedspiegels gemeten, waaronder hormoonspiegels en bloedsuikerspiegel. Het PCO-syndroom wordt als zeker beschouwd als de volgende symptomen optreden:
- verschillende menstruatiecycli zonder ovulatie
- meerdere cysten op de eierstokken
- steeds meer mannelijk haartype
- aantoonbaar verhoogde niveaus van mannelijke hormonen in het bloed
PCO-syndroom: behandeling
Hoewel je het PCO-syndroom niet kunt genezen, kunnen de symptomen worden verlicht door medicatie en een verandering in levensstijl. Afhankelijk van hoe ernstig de symptomen zijn en als er een wens is voor een kind, wordt de therapie aangepast. Bovendien kunnen cosmetische problemen worden verlicht door medicatie of een geschikte cosmetische behandeling.
PCO-syndroom: verlangen naar kinderen
Patiënten die kinderen willen krijgen, moeten medicijnen nemen die de eierstokken stimuleren en dus de ovulatie bevorderen. Na ongeveer negen tot twaalf maanden wordt het succes van de behandeling gecontroleerd. Als de eierstokken overstimuleerd zijn, kan er waterretentie zijn in de buik en borst. Bovendien komen meervoudige zwangerschappen vaker voor bij een dergelijke stimulatie.
PCO-syndroom: geen verlangen naar kinderen
Als er geen kinderwas bestaat, kan de cyclus worden gestabiliseerd met behulp van ovulatieremmers (anticonceptiepillen). Ovulatieremmers voorkomen ovulatie en verminderen de productie van mannelijke hormonen.
PCO-syndroom: dieet
Naast de medicamenteuze therapie is het belangrijk dat de getroffen vrouwen hun levensstijl en vooral het dieet veranderen. In geval van overgewicht kan een gewichtsverlies leiden tot een ernstige verbetering van de symptomen. Ook stabiliseert voldoende lichaamsbeweging de hormoonbalans en het suikermetabolisme.
PCO-syndroom: ziekteverloop en prognose
Veel vrouwen met het PCO-syndroom zijn niet alleen lichamelijk ziek. Toenemende lichaamsbeharing, gebrek aan menstruatie en onvruchtbaarheid kunnen haar steeds ongemakkelijker maken, sociaal teruggetrokken en een depressie ontwikkelen. Het is daarom uitermate belangrijk dat de patiënten psychologische hulp krijgen via een therapeut of in een steungroep.
Normaal is het tegenwoordig mogelijk om zwanger te worden ondanks het PCO-syndroom. Niettemin is zwangerschap bij het PCO-syndroom riskanter. Er zijn steeds meer miskramen, zwangerschapsdiabetes en meerlingzwangerschappen. Daarom moeten zwangere vrouwen met PCO-syndroom regelmatig door een arts worden onderzocht om snel complicaties te detecteren.
Door de Polycysteus ovarium syndroom er is een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Medicatie en een verandering in dieet kunnen het risico verminderen. Na de menopauze kunnen de symptomen van het PCO-syndroom afnemen maar ook toenemen.