spruw

Mondlijster: beschrijving

Orale spruw is een schimmelinfectie in de mond. Het komt relatief vaak voor bij pasgeborenen en baby’s. Orale spruw bij volwassenen daarentegen, treft meestal oude en zieke mensen of mensen die bepaalde medicijnen gebruiken (zoals antibiotica). Artsen verwijzen ook naar spruw als orale candidiasis, omdat het een infectie is met een schimmel uit de Candida-familie.

In de meeste gevallen drukt de spruw zich uit in de vorm van witte, verwijderbare afzettingen op een rood, ontstoken mondslijmvlies (pseudomembraneuze candidose). Minder gebruikelijk zijn brandende, rode slijmvliezen (acute erythemateuze candidose) of de voering zit vast op het slijmvlies (hyperplastische candidose). In elk geval moet de orale schimmel worden behandeld met speciale geneesmiddelen voor schimmelinfecties – zogenaamde antimycotica.

Orale spruw: symptomen

Het klassieke symptoom van spruw zijn rode slijmvliezen, waarop witte vlekken rusten. In het begin zien deze tips eruit als kleine, melkachtige witte spikkels, vaak aan de binnenkant van de wangen en lippen, maar ook in de mond of onder de tong (tongpaddestoel). Deze kleine pads zijn meestal gemakkelijk af te vegen en eronder verschijnt een rode, glanzende vlek. Vooral vaak nestelen de schimmels in de mond onder een kunstgebit. Naarmate het proces vordert, vermenigvuldigen de steken zich en vergroten en vloeien in sommige gevallen samen om grotere witte vlekken te vormen. Als je ze losmaakt, begint de huid gemakkelijk te bloeden. Soms verspreidt de orale schimmel zich naar de keelholte en de slokdarm.

Dit uiterlijk noemen medische professionals ook acuut pseudomembraneuze candidiasis – de meest voorkomende vorm van spruw. Symptomen van een gist in de mond zijn ook:

• Gevoel van “wazigheid” en droogheid in de mond
• toegenomen dorst
• Smaakstoornissen (mogelijk metaalachtige smaak)
• halitose
• brandend gevoel op het mondslijmvlies

Deze symptomen komen echter in veel gevallen niet voor, zolang de orale schimmel zich nog in de beginfase bevindt. Voor baby’s is orale spruw echter vaak erg ongemakkelijk, dus ze willen niet meer drinken. Wanneer de schimmel zich verspreidt, verschijnen er soms schimmelafzettingen op de lippen of in de mondhoeken bij het kind.

Orale spruw kan er anders uitzien

Kortom, er zijn verschillende manifestaties van spruw. De mond en keel hoeven niet altijd te worden gemarkeerd met witte bedekkingen. Iets zeldzamer is het acute erythemateuze candidose – het ontwikkelt zich voornamelijk onder behandeling met antibiotica of bij een HIV-infectie, vaak als gevolg van pseudomembraneuze candidiasis. In plaats van de pads vertonen vooral een sterk slijmvlies blozen en branden in de mond, vooral de achterkant van de tong wordt vaak aangetast.

Er is ook de vorm van chronisch hyperplastische candidose (ook: Candida-Leukopathie). Hier zitten op het slijmvlies en de tong vast, witte afzettingen met rode randen die niet gemakkelijk kunnen worden opgelost. Deze vorm van spruw komt veel voor bij mensen met een immuunsysteemstoornis en kan maanden of jaren aanhouden.

Orale spruw: oorzaken en risicofactoren

Orale spruw is meestal te wijten aan infectie met Candida albicans, een veel voorkomende schimmel in de gistfamilie. Zelfs bij ongeveer 50 procent van de gezonde mensen kan het worden gedetecteerd in de mondholte, en ook in de darm en op verschillende slijmvliezen komt het vaak voor.

Alleen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem wordt kolonisatie een zogenaamde opportunistische infectie: de schimmels gebruiken een defensieve kloof en beginnen zich te vermenigvuldigen. Daarom is orale spruw typisch bij pasgeborenen en baby’s die nog geen uitgesproken immuunsysteem hebben.

Maar zelfs oudere kinderen en volwassenen kunnen een schimmelinfectie in de mond ontwikkelen – vooral als de verdediging wordt onderdrukt door medicijnen of verzwakt door een ziekte. Oudere mensen met ontbrekende tanden en kunstgebitten lopen ook risico.

Naast Candida albicans kan orale spruw ook worden veroorzaakt door andere gisten zoals Candida tropicalis en Candida stellatoidea. Deze schimmels koloniseren zelden de mondholte bij mensen.

Orale spruw: Baby is meestal besmet met de moeder

Pasgeborenen met spruw zijn meestal bij de geboorte besmet, door een mogelijk onopgemerkte vaginale schimmel bij de moeder. De schimmel in de mond bevindt zich dan meestal al in de eerste dagen van het leven – dit gebeurt bij maximaal vijf procent van de zuigelingen. Oudere baby’s, bijvoorbeeld fopspeen, die contact hadden met het speeksel van een verzorger. Tijdens hun leven komen bijna alle mensen in contact met Candida albicans, maar de infectie breekt alleen in bepaalde omstandigheden uit. Naast zeer lage en zeer hoge leeftijd zijn andere risicofactoren voor orale schimmel:

• HIV-infectie en AIDS-ziekte
• Diabetes mellitus
• Kankers (bijv. Leukemie, de ziekte van Hodgkin)
• acute infectieziekten (bijvoorbeeld longontsteking)
• Medicijnen: antibiotica, chemotherapeutica, cortison bevattende astma sprays
• Voedingstekorten (bijv. IJzertekort, vitamine B-tekort)
• verminderde speekselproductie
• nicotine consumptie
• Kunstgebitten en andere vormen van kunstgebitten

Orale spruw: onderzoeken en diagnose

De Mundsoor-diagnose kan een tandarts, een kinderarts, een dermatoloog of een huisarts zijn. Eerst vraagt ​​hij aan de getroffen persoon (of in het geval van baby’s met de respectieve verzorger) welke symptomen hij heeft opgemerkt en sinds wanneer ze bestaan. Hij vraagt ​​ook naar bestaande medische aandoeningen en wil weten of de patiënt medicijnen gebruikt.

Het klinische beeld bepaalt de diagnose van spruw

De belangrijkste factor bij de diagnose van orale schimmel is het klinische beeld. De arts herkent meestal op het eerste gezicht als spruw in de mond aanwezig is – de witte stippen zijn kenmerkend. Er bestaat echter een risico op verwarring met een leukoplakie, een tumorvoorloper. Met een houten spatel veegt de arts de coating voorzichtig op één punt af om te controleren hoe het slijmvlies zich gedraagt ​​onder de spruttips. Dit stelt hem in staat om pseudomembraneuze candidiasis snel te diagnosticeren.

Als de schimmel een atypisch beeld in de mond vertoont, is de diagnose niet zo eenvoudig. In elk geval is het zinvol om de diagnose spruw veilig te stellen door een uitstrijkje van het aangetaste slijmvlies. Op deze manier kunnen de ziekteverwekkers onder de microscoop worden gedetecteerd. In een bloedtest kan worden gevonden in spruw-antilichamen voor de Candida-schimmel, meestal voor de diagnose, maar er is geen bloedmonster nodig.

Orale spruw: behandeling

Voor mondverzorging schrijft de arts speciale antischimmelmiddelen (antimycotica) voor die geschikt zijn voor het mond- en keelgebied. Deze omvatten bijvoorbeeld de actieve ingrediënten amfotericine B en nystatine. Ze kunnen worden gebruikt in de vorm van zuigtabletten, orale gel, oplossing of suspensie (vloeistof met een pipet).

Het is belangrijk dat u zich aan de beoogde behandelingsduur houdt en de behandeling niet voortijdig stopt als er geen schimmellaag zichtbaar is. Wees ook voorzichtig met een schimmelziekte in de mond op een zorgvuldige mondhygiëne. Als uw baby lijdt aan een mondschimmel, moet u ook alle fopspenen en spenen vervangen, of ten minste grondig steriliseren.

Orale spruw: voorkomen

Er zijn een aantal manieren waarop u orale spruw op uw kind en uzelf kunt voorkomen:

• Bij baby’s en peuters is hygiëne voor het voorkomen van spruw bijzonder belangrijk. Reinig fopspenen, spenen en bijtspeelgoed regelmatig en vermijd het gebruik ervan, b.v. gevallen fopspenen “reinigen” met hun eigen speeksel.
• Wanneer u een kunstgebit draagt, zorg er dan voor dat het goed past. Reinig ze grondig na elke maaltijd en voer anders een grondige mondhygiëne uit om spruw te voorkomen.
• Als u een immuundeficiëntie heeft en herhaaldelijk spruw in de mond ontwikkelt, kan het nuttig zijn om dagelijks een antischimmelmiddel te gebruiken voor preventie. Bespreek dit zeker met uw arts.
• Een vaginale schimmel kan bij de geboorte van de moeder op de baby worden overgedragen en worden uitgedrukt als orale spruw bij de pasgeborene. Als u zwanger bent, is behandeling van een mogelijke Candida-infectie zinvol vóór de geboorte.
• Bij zeer zieke en oude patiënten die kunstmatig worden gevoed, wordt de speekselvloed meestal zo sterk verminderd dat bacteriën en schimmels zich snel vermenigvuldigen in de mond. Gepensioneerden en verpleegkundigen opereren daarom een ​​zogenaamde spruw en parotitis profylaxe, bijvoorbeeld door de slijmvliezen van de goed verzorgde persoon regelmatig te bevochtigen.

Orale spruw: ziekteverloop en prognose

Zolang de therapie consequent wordt uitgevoerd, kan orale spruw meestal goed worden behandeld. In zeldzame gevallen, spruw, maar kan aanhouden en blijven terugkomen. Dan schrijft de arts soms sterkere antischimmelmiddelen voor, die ook effectief zijn in de rest van het spijsverteringskanaal – vooral in de darm – vermindert het aantal schimmels en de spruw dus word meester.