Een schedelbasisfractuur (tijdelijke botfractuur, otobasale fractuur) is een fractuur van de schedelbasis als gevolg van trauma. Typische symptomen zijn kneuzingen rond de ogen, gezichtsverlamming en gehoorbeschadiging. De oorzaak van een schedelbasisfractuur is een direct trauma aan de schedel. De behandeling is meestal conservatief. Lees hier meer over de basisbreuk van de schedel.
Schedelbasisfractuur: beschrijving
Een schedelbasisfractuur wordt vaak gezien als een gevaarlijk letsel, maar meestal niet vanwege de fractuur zelf, maar vanwege de vaak gelijktijdig gewonde hersenen.
De schedelbasisfractuur telt evenals de Kalottenfraktur (breuk van het schedeldak) en de gezichtsschedelfractuur tot de schedelfracturen.
De belangrijkste fractuurvormen in schedelbasisfracturen zijn:
- Gedeeltelijke tijdelijke botscheur (neus- en schedelbasis)
- Temporale botbreuk (basis van oor en schedel)
Occipitale fracturen komen in 70 tot 80 procent van de gevallen significant vaker voor dan de tijdelijke botfractuur. De breuk loopt langs de lengteas van het temporale bot (os temporale), door het dak van de middenoorruimte en het gezichtszenuwkanaal (gezichtskanaal). De gehoorbeentjes bewegen vaak, wat de geluidsgeleiding verstoort. Er bestaat ook het gevaar dat een infectie kan ontstaan via het externe gehoorkanaal. Dit is het geval bij ongeveer 20 procent van alle tijdelijke botfracturen.
In de temporale botbreuk begint de breuk aan het achterste oppervlak van de petrous piramide, kruist het dak van de binnenoorgang en beweegt ook in de richting van het gezichtszenuwkanaal en / of labyrint.
Schedelbasisfractuur: symptomen
Bij schedelbasisfractuur zijn de symptomen verschillend, afhankelijk van of het een longitudinale of transversale fractuur van het petrousbot is. Omdat talloze zenuwen en bloedvaten door de schedelbasis kunnen gaan en door de fractuur kunnen worden verwond, treden verschillende fouten op.
Temporale botfractuur (frontobasale fractuur)
Blauwe plekken rond de ogen (monoculair of glandulair hematoom) is typisch voor deze vorm van schedelbasisfractuur. De oogleden zwellen sterk op. Als de bodem van de oogkas gebroken is, kan de oogbol dieper schoppen (uitbarstingsbreuk), waarbij de patiënt meestal dubbele beelden ziet.
Bij de tijdelijke botbreuk raken ook de neusbijholten gewond. Het kan ook stappen in het externe gehoorkanaal vormen. Bovendien kan het trommelvlies scheuren, kan de gehoorbeentjes worden onderbroken en kan de geluidsgeleider worden verstoord.
In 15 tot 25 procent van de gevallen van tijdelijke botbreuk is de aangezichtszenuw verlamd. Door de reukzenuwen af te scheuren, wordt het reukvermogen verstoord. Zenuwachtig water of bloed kan uit de neus, het oor of de mond lopen.
Gedeeltelijke transversale fractuur (laterobasale fractuur)
De laterale fractuur treft meestal het oor: door de schade aan het binnenoor van de getroffen persoon kan niets meer horen en het gevoel van evenwicht valt uit. Gezichtszenuwverlamming komt veel vaker voor dan bij hielbotfracturen. Ongeveer de helft van de patiënten met temporale botbreuken is aangetast. Zenuwwater kan ook via het oor ontsnappen. Dit is de reden waarom een blauwe plek achter het oor, ook wel “strijdteken” genoemd, vaak wordt gevonden in de laterale fractuur van de petrous-top.
Schedelbasisfractuur: oorzaken en risicofactoren
De schedelbasisfractuur wordt veroorzaakt door een sterke impact op de schedel, zoals in de context van verkeersongevallen of vechtpartijen. Meer dan de helft van de slachtoffers met een schedelbasisfractuur had een verkeersongeval, meestal met een frontale botsing.
Bij ongeveer 17 procent van alle patiënten met een fractuur van het schedeldak reikt de fractuurspleet in de schedelbasis. Schedelfractuur treedt meestal op samen met craniocerebraal trauma (SHT). Bij ongeveer vier procent van alle patiënten met ernstig craniocerebraal trauma is er een geïsoleerde schedelbasisfractuur. Vanwege de zwelling in het gezicht en omdat andere gevolgen van craniocerebraal trauma meestal op de voorgrond liggen, wordt de schedelbasisfractuur vaak niet opgemerkt.
Schedelbasisfractuur: onderzoeken en diagnose
Getroffen met schedelbasisfracturen raken vaak meerdere keren gewond (polytrauma) en bevinden zich aanvankelijk op de intensive care. Om een schedelbasisfractuur te diagnosticeren, zal de arts de patiënt eerst – voor zover zijn toestand dit toelaat – vragen naar het ongeval en zijn medische geschiedenis. Sommige vragen van de arts kunnen zijn:
- Hoe is het ongeluk geëindigd?
- Heb je pijn
- Heb je gemerkt dat er vloeistof uit je oren, mond of neus lekte?
- Heeft u problemen met spreken, horen of zien?
Dit wordt gevolgd door lichamelijke onderzoeken. In een complexe schedelbasisfractuur werken meestal verschillende artsen uit verschillende afdelingen samen, zoals neurochirurgie, orale en maxillofaciale chirurgie en KNO-chirurgie samen.
De arts onderzoekt de uitwendige gehoorgang van de patiënt en let op of zich een stap of oorafscheiding heeft gevormd. Als het trommelvlies nog steeds wordt bewaard, hoopt zich meestal bloed op in het middenoor (hematotympanum). Vervolgens wordt, indien mogelijk, de auditieve functie gecontroleerd.
Een doofheid van het middenoor kan al worden onderscheiden met de stemvork van een gehoorverlies in het binnenoor. De balans wordt beoordeeld met de zogenaamde Frenzel-bril. Als het evenwichtsorgaan faalt, veroorzaakt het nystagmus.
Vervolgens zal de arts de basale hersenzenuwen en de grote bloedvaten onderzoeken. Bij gezichtsverlamming is het belangrijk om te onderscheiden of de verlamming zich geleidelijk heeft ontwikkeld of vanaf het begin volledig is ontwikkeld. Dit helpt om de prognose te schatten en de verdere handelwijze te plannen.
Als de getroffen persoon cerebrospinale vloeistof (CSV) of bloed uit de neus, oor of mond verliest, kan dit ook een indicatie zijn van een schedelbasisfractuur. Omdat lekkend zenuwwater uit de neus erg lijkt op nasale secreties, is een laboratoriumonderzoek noodzakelijk. Speciale teststrips worden gebruikt, die de suikerconcentratie bepalen (glucoseconcentratie): in het zenuwwater is de suikerconcentratie hoger dan in de nasale secreties.
Schedelbasisfractuur: Apparatieve diagnostiek
De bovengenoemde hints kunnen een vermoeden van een fractuur van de schedelbasis wekken, maar bewijzen dit niet. Zelfs bij de conventionele röntgenfoto is een schedelbasisfractuur moeilijk te detecteren. Verdere diagnostiek wordt daarom altijd uitgevoerd met computertomografie (CT). Als de arts lucht ontdekt in de binnenkant van de schedel of met lucht gevulde botcompartimenten zoals neusbijholten en mastoïde cellen (pneumoencephalon) op de afbeeldingen van de hersenen en de gezichtsschedel, duidt dit op een schedelbasisfractuur. Een breukopening hoeft niet noodzakelijkerwijs zichtbaar te zijn.
Als de getroffen persoon zijn gehoor of gezichtsverlamming heeft verloren, wordt magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) gebruikt om mogelijke kneuzingen in de hersenen uit te sluiten en de gezichtszenuwen te visualiseren.
Schedelbasisfractuur: behandeling
Patiënten met een schedelbasisfractuur moeten gedurende de eerste 24 uur worden gecontroleerd. Bovendien hangt de behandeling af van de omvang van de schedelbasisfractuur. In de meeste gevallen vindt een conservatieve behandeling plaats. Als botcomponenten echter worden verbrijzeld en verplaatst of als er doorgangen zijn waar zenuwwater ontsnapt, wordt een operatie onvermijdelijk. Zelfs met een onmiddellijke, totale gezichtsverlamming (gezichtsverlamming) moet worden geopereerd. De procedure wordt meestal alleen uitgevoerd nadat de zwelling in de hersenen weer is afgenomen. Uitzondering is een veeleisende blauwe plek.
De gewonde gehoorgang wordt schoongemaakt en bedekt onder steriele omstandigheden. Als de schedelbasisfractuur tot een doofheid van het binnenoor heeft geleid, wordt een zogenaamde reologische behandeling gestart zoals in het geval van acuut gehoorverlies: bepaalde stoffen worden gebruikt om de perfusie in het binnenoor te verbeteren. Het optreden van duizeligheid kan worden verlicht met zogenaamde Antivertiginosa.
Als zenuwwater uit de neus, oor of mond ontsnapt als gevolg van de schedelbasisfractuur, moet het eerst worden behandeld met antibiotica als preventieve maatregel om een oplopende infectie te voorkomen. Als het defect zich in de middelste fossa bevindt, met zenuwwater dat door het oor loopt, hecht deze opening zich meestal spontaan en heeft zelden chirurgische behandeling nodig.
Zenuwen die vastzitten in de fractuurlijn hoeven niet noodzakelijk een operatie te ondergaan. Soms kunnen ze spontaan regenereren.
Schedelbasisfractuur: chirurgie
Bij fracturen in de voorste fossa, vooral de cribriforme plaat, wanneer zenuwwater wegloopt uit de neus, is een operatie altijd vereist. Omdat de kloof niet spontaan sluit, en zelfs jaren later, kan een infectie ontstaan. Tijdens de operatie worden de hersenvliezen (dura) eerst waterdicht afgesloten. Daarna wordt het bot gereconstrueerd.
Bloeden veroorzaakt door gescheurde hersenvaten moet ook operatief worden gestopt. Hier moet de blauwe plek, die zich in de zogenaamde epidurale ruimte bevindt, worden gewist. Dit voorkomt dat de druk in de hersenen toeneemt en hersenschade veroorzaakt.
Schedelbasisfractuur: ziekteverloop en prognose
Bij schedelbasisfractuur verschilt de prognose afhankelijk van het type fractuur. Een longitudinale fractuur heeft meestal een goede prognose en veroorzaakt zelden gevolgschade. Een dwarsfractuur waarbij de binnenoorfunctie en de aangezichtszenuw beschadigd zijn, wordt echter naar verwachting permanente schade.
Schedelbasisfractuur: complicaties
Mogelijke complicaties van een schedelbasisfractuur zijn:
- Hersenontsteking (meningitis)
- Pusaccumulaties (empyeem)
- hersenabcessen
- Slagader van de halsslagader (Arteria carotis)
- Carotis-cavernous sinus fistula (kortsluiting van bloedvaten waardoor bloed van de halsslagader in het veneuze netwerk in de schedel stroomt)
- permanente hersenzenuwletsels
Dergelijke complicaties kunnen de prognose in één keer verhogen Breuk van de basis van de schedel verslechteren.