Ebola is een vaak ernstige infectie met koorts en bloedingen (hemorragische koorts). De ziekte wordt veroorzaakt door het Ebola-virus, een van de gevaarlijkste ziekteverwekkers ter wereld. Er zijn momenteel geen effectieve medicijnen of vaccins tegen. Ebola is in veel gevallen dodelijk. Lees hier alle belangrijke informatie over Ebola – symptomen, behandeling en prognose.
Ebola: beschrijving
Ebola (ebola-koorts) is een ernstige, te melden virusinfectie die tot de zogenaamde hemorragische koorts behoort. Dit zijn infectieziekten die gepaard gaan met koorts en een verhoogde neiging tot bloeden (inclusief inwendige bloedingen). Risicogebied is vooral Equatoriaal Afrika, waar medische zorg vaak onvoldoende is. Tot op heden zijn er geen uniforme normen voor de behandeling van ebola. Ook bestaat er nog geen vaccin.
De eerste infectie met het ebolavirus werd in de jaren 70 beschreven in Soedan en Congo. Sindsdien zijn er steeds opnieuw epidemieën geweest. Onlangs brak er in februari 2014 een grote epidemie uit in Guinee. De ziekte is in het verleden grotendeels beteugeld door strikte isolatie van patiënten, waardoor grote ebola-epidemieën werden voorkomen. Bovendien beperkt de hoge sterfte de verspreiding. De dood komt vaak al na enkele dagen voor.
Een virus dat sterk lijkt op het Ebola-virus is het Marburg-virus, ook een hemorragische koorts. Beide virussen behoren tot de familie van filovirussen. Ze veroorzaken vergelijkbare ziekten die niet duidelijk te onderscheiden zijn.
Vanwege het grote gevaar van ebola wordt de ziekteverwekker besproken als een mogelijk oorlogsmiddel. Maar er zijn tot nu toe geen aanwijzingen. Een poging van de Japanse Aum-sekte om Ebola-virussen te gebruiken voor terroristische aanslagen in Japan mislukte.
Ebola: symptomen
Het duurt ongeveer twee tot 21 dagen tussen de infectie en het uitbreken van ebola. Symptomen zijn onder meer hoofdpijn en lichaamspijnen, hoge koorts, conjunctivitis, misselijkheid en uitslag. Bovendien kan de nier- en leverfunctie worden verstoord. In de bloedtest, verminderd aantal witte bloedcellen en bloedplaatjes. De koorts kan ondertussen verdwijnen. In dit geval krijgt de ziekte echter later vaak een ernstiger verloop.
Slechts enkele dagen na het begin van de ziekte kunnen ernstige interne en externe bloedingen optreden, vooral die van de slijmvliezen. Naast het oog en het maagdarmkanaal kunnen andere organen worden aangetast.
Deze ziekte is niet specifiek voor Ebola. Koorts, bloedingen en orgaanschade komen ook voor bij andere ernstige infecties. Dit maakt het voor artsen moeilijk om in het begin een nauwkeurige diagnose te stellen.
In de loop van Ebola falen verschillende organen vaak. Een ontsteking van de hersenen kan bovendien optreden en de prognose verder verslechteren. De ernstige ziekten zijn vergelijkbaar met een septische shock en kunnen fataal zijn. Doodsoorzaak is vaak hartfalen.
Ebola: oorzaken en risicofactoren
De ziekte wordt veroorzaakt door het Ebola-virus, waarvan vijf stammen bekend zijn. Drie van deze virusstammen hebben grote uitbraken bij mensen veroorzaakt.
Besmetting van dier op mens
Door nauw contact met besmette dieren wordt het ebolavirus overgedragen op mensen. Aangenomen wordt dat vleermuizen het natuurlijke reservoir van de ziekteverwekker vormen; maar dit is niet gegarandeerd. Ook van andere besmette dieren, met name apen en varkens, bestaat een besmettingsgevaar. Om deze reden moeten zieke dieren zo snel mogelijk in quarantaine worden geplaatst. De karkassen van dode dieren moeten zorgvuldig worden verwijderd. Rauw vlees van deze dieren mag niet worden geconsumeerd.
In tegenstelling tot veel andere tropische infecties is de overdracht van het Ebola-virus door muggenbeten nog niet bekend.
Besmetting van persoon tot persoon
De infectie van persoon tot persoon vindt meestal alleen plaats door nauw contact. In zeldzame gevallen kan het Ebola-virus ook worden overgedragen door hoest (druppelinfectie). Zieke personen zijn besmettelijk zolang er koorts is. Infecties tijdens de incubatieperiode (de fase tussen de infectie met de ziekteverwekker en het begin van de eerste symptomen) zijn tot nu toe niet gemeld.
Vooral familieleden en zorgverleners van ebola-patiënten lopen een hoog risico om ook besmet te raken. Bij een uitbraak in Oeganda in 2000 was 60 procent van het verplegend personeel besmet met het virus. Daarom moeten ebola-patiënten strikt geïsoleerd zijn. Elk fysiek contact en het delen van items zoals bestek moet worden vermeden. Mensen die in zeer nauw fysiek contact met de patiënt staan, kunnen ook worden geïsoleerd. De lichaamstemperatuur moet absoluut regelmatig worden gecontroleerd bij elke contactpersoon. Het grootste risico op infectie wordt statistisch gezien vóór de isolatie en vóór het uitbreken van ebola.
Speciale aandacht moet ook worden besteed bij de omgang met de overledene en bij begrafenissen. Hetzelfde is waar na een overlevende ebola-infectie: zelfs 61 dagen nadat de ziekte was verdwenen, kon het virus nog steeds worden gedetecteerd in zaadvloeistof.
Risico op infectie tijdens het reizen in ebola-gebieden
Volgens deskundigen is er meestal geen verhoogd infectierisico voor reizigers naar gebieden waar ebola voorkomt (vooral tropische regenwouden van Centraal-Afrika). Alleen degenen die nauw contact hebben gehad met besmette personen, worden ernstig bedreigd. Niettemin moeten alle toeristen zich voor vertrek informeren over de huidige gezondheidssituatie in de regio.
Ebola is aan te melden
Vroegtijdige waarschuwingssystemen voor ebola zijn essentieel om ernstige uitbraken te voorkomen of te beheersen. In Duitsland moet zelfs het vermoeden van een ebola-infectie door de behandelend arts worden gemeld aan het Robert Koch-instituut.
Ebola: onderzoeken en diagnose
Vooral in de vroege ziektefase is het onderscheid tussen ebola en andere ziekten zoals gele koorts, Lassa-koorts, knokkelkoorts of zelfs malaria moeilijk. Bij verdenking moeten patiënten vroegtijdig worden geïsoleerd. Er worden monsters genomen die worden onderzocht op het ebolavirus. De ziekteverwekker kan vooral worden gedetecteerd in het bloed, maar ook in de huid. Antilichamen tegen het virus worden meestal pas later in de ziekte gevormd.
Alleen gespecialiseerde laboratoria met het hoogste veiligheidsniveau mogen met het ebolavirus werken en monsters onderzoeken van patiënten die ervan worden verdacht ebola te hebben. Dergelijke speciale laboratoria bevinden zich onder andere in München, Hamburg en Berlijn.
Als Ebola wordt vermoed, worden de bloedwaarden ook nauwlettend gevolgd. Bovendien zal er nauwlettend worden gecontroleerd of de bloeding of orgaanfunctie is aangetast.
Ebola: behandeling
Tot nu toe is geen effectieve behandeling voor ebola gevonden, waardoor het sterftecijfer nog steeds erg hoog is. Evenzo zijn er geen gestandaardiseerde behandelaanbevelingen. Therapie met een antiviraal middel kan worden overwogen, maar is tot nu toe nauwelijks succesvol geweest in tegenstelling tot vergelijkbare virale ziekten.
Belangrijk voor een ebola-infectie is de intensieve zorg voor de patiënten. Voldoende vochtinname met elektrolyten is essentieel voor een succesvolle behandeling. In het geval van (dreigend) orgaanfalen moet snel een orgaanvervangingsprocedure worden gestart, zoals dialyse voor nierfalen. In landen waar ebola voorkomt (Centraal-Afrika), zijn dergelijke medische interventies echter vaak niet beschikbaar.
Gedeeltelijk krijgen ebolapatiënten antibiotica om afleveringen te bestrijden die het zieke lichaam gemakkelijker kunnen beïnvloeden. Zelfs kalmerende middelen kunnen belangrijk zijn om de patiënt te helpen hun angst te verminderen. Bovendien is het essentieel om de bloedstolling onder controle te houden.
Het hoofddoel van de zorg voor de patiënten is het voorkomen en behandelen van complicaties.
Ebola: ziekteverloop en prognose
De infectie begint meestal als een ernstige griep en gaat vervolgens in de fase van hemorragische koorts – dus er zijn verschillende bloedingen op. In het verdere verloop kan orgelschade worden toegevoegd, wat de prognose aanzienlijk verslechtert. Het is vooral dodelijk als belangrijke organen zoals de nieren falen.
De over het algemeen slechte prognose van de ziekte is ook te wijten aan de laag ontwikkelde gezondheidssystemen op het gebied van verspreiding van het Ebola-virus. Symptomen en orgaanfalen vereisen vaak dure en moderne therapieprocedures, die meestal niet beschikbaar zijn in dergelijke landen.
Om deze redenen leidt Ebola in 50 tot 80 procent van de gevallen tot de dood. Vaak sterft de geïnfecteerde slechts enkele dagen na het begin van de ziekte. Overlevenden van ebola-infectie worstelen vaak met gevolgen op lange termijn zoals psychose en leverontsteking.