Burnout beschrijft een toestand van diepe emotionele, fysieke en mentale vermoeidheid. De getroffenen kunnen zich alleen slecht concentreren, veel fouten maken. Sommige mensen verliezen ook de energie voor hun privéleven. Burnout wordt meestal toegeschreven aan buitensporige eisen en stress op het werk. De oorzaken zijn divers. Hoe je burn-out kunt detecteren, hoe je jezelf kunt beschermen en hoe je burn-out kunt overwinnen, wordt hier uitgelegd.
Burnout: kort overzicht
- symptomen: diepe uitputting, geen mogelijkheid om “uit te schakelen”, psychosomatische klachten, gevoel van gebrek aan erkenning, “service door regulering”, onthechting, cynisme, prestatieverlies en uiteindelijk depressie
- oorzaken: Zelf overdrijving of stress door externe omstandigheden, perfectionisme, zelfrespect dat wordt gevoed door prestatie, nee zeggen tegen problemen, een sterk verlangen naar erkenning
- preventie: eigen behoeften waarnemen, stressmanagement verminderen, perfectionisme verminderen, duidelijke persoonlijke doelen definiëren en nastreven, goede zelfacceptatie, sociale contacten, gezonde levensstijl opbouwen
- diagnose: door middel van speciale vragenlijsten, differentiatie naar vermoeidheid en depressie
- therapie: Crisisinterventie, cognitieve gedragstherapie, op dieptepsychologie gebaseerde psychotherapie, groepstherapie, mogelijk antidepressiva
- voorspelling: goede kansen op genezing met vroege behandeling, onbehandeld bedreigt blijvende invaliditeit
Burnout: symptomen
Burn-out symptomen zijn zeer divers. Ze uiten zich emotioneel, mentaal en mentaal, maar kunnen ook voorkomen in de vorm van psychosomatische klachten. Elke getroffen persoon vertoont een individueel patroon van symptomen en klachten. Deze veranderen afhankelijk van het stadium van de ziekte. Het belangrijkste symptoom van burn-out is echter een gevoel van diepe vermoeidheid.
Burn-out symptomen in de beginfase
In de vroege fase van een burn-out steekt de getroffen persoon meestal veel energie in zijn taken. Dit kan vrijwillig gebeuren uit idealisme of ambitie, maar ook uit noodzaak geboren worden, bijvoorbeeld vanwege meerdere lasten, familieleden om voor te zorgen of angst om een baan te verliezen.
Een kenmerkend vroeg teken van burn-out is wanneer mensen niet langer kunnen uitschakelen. U kunt niet goed herstellen, bent minder efficiënt en moet dan meer kracht gebruiken om uw taken te volbrengen. Dit start een vicieuze cirkel. Andere burn-out symptomen in de beginfase zijn:
- Gevoel onmisbaar te zijn
- Gevoel nooit genoeg tijd te hebben
- Ontkenning van eigen behoeften
- Onderdrukking van mislukkingen en teleurstellingen
- Beperking van sociale contacten met cliënten, patiënten, cliënten enz.
Al snel zijn de eerste burn-out tekenen van vermoeidheid merkbaar. Deze omvatten:
- rusteloosheid
- Gebrek aan energie
- Gebrek aan slaap
- verhoogd risico op ongevallen
- verhoogde vatbaarheid voor infecties
2e fase: verminderde inzet
Het typische voor de over-commitment van de beginfase kantelt op een bepaald punt steeds meer in een claimhouding. De slachtoffers verwachten dat ze iets terug zullen krijgen voor hun grote inzet. Als ze teleurgesteld zijn, raken ze sterk gefrustreerd. De volgende symptomen helpen u een dreigende burn-out te herkennen:
Interne beëindiging: De getroffenen nemen langere pauzes dan normaal, komen laat aan het werk en komen vroeg terug. Ze komen steeds meer in een staat van “interne beëindiging”. De sterke terughoudendheid om te werken zorgt ervoor dat ze alleen het absolute minimum doen, of helemaal niet.
Depersonalisatie en cynisme: Vooral bij het helpen van beroepen is een ‘depersonalisatie’ van relaties een typisch burn-out symptoom. Medeleven en compassie voor anderen (empathie) nemen af. In de omgang met emotionele kou en cynisme verspreiden zich. Zorgverleners beoordelen hun patiënten bijvoorbeeld ernstig.
Effecten op het gezin: Dergelijke tekenen van burn-out beïnvloeden vaak ook het gezinsleven. De getroffenen stellen steeds hogere eisen aan hun partner zonder iets terug te geven. Ze hebben niet langer de kracht en het geduld om tijd met hun kinderen door te brengen.
Typische burn-out symptomen in dit stadium zijn:
- afnemend idealisme
- De verloving afsluiten
- Gevoel van gebrek aan waardering
- Gevoel van uitgebuit worden
- Op uw gemak bloeien
- toenemende onthechting naar klanten, patiënten, zakelijke partners
- afnemend vermogen om zich in te leven in anderen
- emotionele kou en cynisme
- Negatieve gevoelens tegenover collega’s, klanten of leidinggevenden
3. Emotionele reacties – depressie, agressie, schuld
Burn-out symptomen manifesteren zich ook in emotionele reacties. Wanneer het buitensporige engagement langzaam in frustratie verandert, treedt desillusie vaak op. De mensen realiseren zich dat de realiteit niet overeenkomt met hun eigen wensen. Ze geven de schuld aan het milieu of aan zichzelf. Eerstgenoemde leidt tot agressie. Dit laatste draagt bij aan een depressieve stemming (“Ik ben een mislukking!”).
Depressieve symptomen van burn-out zijn:
- Gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid
- Gevoel van innerlijke leegte
- afbrokkelende eigenwaarde
- pessimisme
- angst
- depressie
- lusteloosheid
Agressieve symptomen van burn-out zijn:
- De schuld geven aan de buitenkant, aan collega’s, supervisors of “het systeem”
- Humeurigheid, prikkelbaarheid, ongeduld
- frequente conflicten met anderen, intolerantie
- toorn
4. Verwijdering, afnemende efficiëntie
De dalende motivatie en de sterke emotionele last worden na enige tijd weerspiegeld in een slechtere uitvoering. De mensen maken vaker onzorgvuldige fouten of vergeten afspraken. Andere tekenen van cognitieve achteruitgang zijn:
- afnemende creativiteit
- Onvermogen om complexe taken uit te voeren
- Problemen bij het nemen van beslissingen
- “Service volgens voorschriften”
- ongedifferentieerd zwart en wit denken
- Weigering van wijzigingen
De laatste twee burn-out symptomen zijn ook gebaseerd op een nadere beschouwing van een daling van de prestaties. Want gedifferentieerd denken en verandering vereisen kracht die kandidaten voor burn-out niet langer kunnen opbrengen.
5. Afvlakking, desinteresse
Het gebrek aan energie leidt ook tot een emotionele terugtocht. Betrokken personen zijn steeds onverschilliger. Ze voelen zich vaak verveeld, geven hobby’s op, trekken zich terug uit vrienden en familie. Burnout maakt je eenzaam.
6. Psychosomatische reacties
De enorme psychische belasting komt ook tot uiting in lichamelijke klachten. Dergelijke psychosomatische symptomen verschijnen in de vroege stadia van burn-out. Fysieke symptomen zijn onder meer:
- Slaapstoornissen en nachtmerries
- Spierspanning, rugpijn, hoofdpijn
- verhoogde bloeddruk, hartkloppingen en beklemming op de borst
- Misselijkheid en indigestie (braken of diarree)
- seksuele problemen
- zware gewichtstoename of gewichtsverlies door veranderende eetgewoonten
- Verhoogde consumptie van nicotine, alcohol of cafeïne
- verhoogde gevoeligheid voor infecties
7. Laatste niveau: wanhoop
In de laatste burn-outfase wordt het gevoel van hulpeloosheid intenser tot algemene hopeloosheid. Het leven lijkt zinloos in deze fase en zelfmoordgedachten ontstaan. Niets bereidt meer vreugde voor en alles wordt onverschillig. De slachtoffers zinken in een ernstige burn-outdepressie.
Burnout-oorzaken en risicofactoren
De burnout-oorzaken zijn divers. Bij het ontstaan van het burnout-syndroom zijn altijd interne (persoonlijkheid) en externe (omgevings) factoren betrokken.
Over wie is een burn-out?
De term burnout komt uit de Engelse taal en staat voor “burn-out, totale uitputting”. Een dergelijke aandoening kan iedereen treffen. Vooral de brede verdeling is typisch voor burn-out. Leraren lijden evenveel als managers, verpleegkundigen of alleenstaande ouders. Maar zelfs met gepensioneerden, mensen die niet werken en huisvrouwen kunnen de energiebatterijen legen.
De ziekte werd voor het eerst beschreven door vrijwilligers en mensen die werkzaam zijn in de gezondheids- en zorgberoepen. Vaak zijn bij deze beroepen mensen betrokken die een hoge mate van idealisme met zich meebrengen, boven de grenzen van fysieke en emotionele stress, zonder veel erkenning te ontvangen.
Een kwestie van veerkracht
Iedereen reageert anders op lasten. Sommige worden nauwelijks onder matige druk gekweekt. Bij hen is er weinig genoeg om de fatale burn-outspiraal in gang te zetten.
Anderen slagen goed, zelfs in zeer moeilijke situaties. Maar er zijn ook situaties die objectief zo zwaar en hopeloos zijn dat maar weinig mensen deze overleven zonder op te branden. Deskundigen noemen dit laatste ook “goederen uit”, “slijtage” of “passieve burn-out”.
Zelfs zeer resistente personen zijn daarom niet beschermd tegen burn-out. Een daarvan is bijzonder kwetsbaar wanneer een reeks frustrerende afleveringen plaatsvinden en de middelen om ermee om te gaan uitgeput zijn.
Oorzaken van burn-out
De burn-out oorzaken zijn individueel net zo verschillend als de getroffen persoon.De behoeften en doelen van elke persoon zijn uniek in hun specifieke constellatie. Even anders is de omgeving waarin ze leven.
Risicofactoren voor burn-out
Kortom, er lijken twee soorten mensen te zijn met een verhoogd risico op burn-out:
- Mensen met een zwak zelfbeeld die bijgevolg overgevoelig, adaptiever en passiever zijn en met name behoefte hebben aan liefde.
- Evenzo zijn er onder de Burnout-kandidaten vaak dynamische, zeer doelgerichte mensen die een hoog doel willen bereiken met veel ambitie, idealisme en toewijding.
Deze twee jongens zijn heel tegengesteld en hebben iets gemeen. Beide types hebben moeite hun gevoelens te uiten en hebben een sterk verlangen naar erkenning door hun omgeving.
Interne risicofactoren voor burn-out zijn ook:
- Afhankelijkheid van zelfbeeld van de succesvolle uitoefening van een enkele rol (bijvoorbeeld de zelfopofferende verpleegster, de succesvolle manager)
- Twijfels over de betekenis van het eigen handelen
- onrealistisch ambitieuze doelen die niet of alleen met onevenredig veel energie kunnen worden bereikt
- Doelen die niet voldoen aan uw eigen behoeften maar aan de verwachtingen van anderen.
- hoge verwachtingen van de beloning die volgt op het bereiken van een specifiek doel
- Moeilijkheden om persoonlijke zwakte en hulpeloosheid toe te geven
- Moeilijkheden om ‘nee’ te zeggen – hetzij tegen anderen, hetzij tegen uw eigen “innerlijke impuls” die ambitieuze mensen tot perfectie en uitmuntendheid aanspoort
Externe oorzaken die het risico op burn-out verhogen
Veel burn-outprocessen beginnen wanneer de levenssituatie fundamenteel verandert. Dit kan het begin zijn van de studies, het invoeren van een carrière, het veranderen van baan of een nieuwe manager. In dergelijke burn-outfasen wordt het eigen zelfbeeld soms ernstig geschud, worden de verwachtingen teleurgesteld of worden zelfs levensdoelen vernietigd.
Aan de andere kant kan het ontbreken van een gewenste verandering ook bijdragen aan frustratie en burn-out, bijvoorbeeld als de gewenste baan wordt toegekend aan een andere sollicitant of als de promotie niet wordt gegeven.
Externe factoren die het risico op burn-out verhogen zijn:
- overwerk
- Gebrek aan controle
- Gebrek aan autonomie
- gebrek aan herkenning
- gebrek aan rechtvaardigheid
- onvoldoende beloningen
- bureaucratische obstakels
- Conflict tussen de eigen waarden en overtuigingen en de eisen
- gebrek aan sociale steun in het privéleven
- onopgeloste conflicten met leidinggevenden of werknemers
Burnout: preventie
Zelfs mensen die normaal goed met problemen omgaan, kunnen in tijden van hoge stress een burn-out ontwikkelen. Het goede nieuws is dat dit proces niet hulpeloos is en kan bijdragen aan burn-outpreventie. De volgende strategieën kunnen u helpen:
Om eigen behoeften waar te nemen: Probeer uw wensen en behoeften te vervullen. Wat is echt belangrijk voor je? Sociale erkenning, doorgroeimogelijkheden, vrijheid in het ontwerpen van werkprocessen of invloed? Geef toe dat je behoeften net zo belangrijk zijn als die van je medemensen.
Ontdek basisbehoeften: Burnout ontstaat uit een frustratie. Zoek taken die voldoen aan uw individuele basisbehoeften. Bijvoorbeeld creativiteit, reputatie, divers sociaal contact of beweging. Daarom is het belangrijk dat u een baan kiest die u precies kent in het dagelijkse leven in de gewenste bezigheid.
Stressmanagement en ontspanning: Stress is een burn-out driver. Vecht actief tegen! Handig bij burn-outprofylaxe zijn stressmanagement en ontspanningstechnieken zoals autogene training of progressieve spierontspanning.
Zelfbewustzijn: Burnout blijft meestal onopgemerkt. Vraag jezelf regelmatig af hoeveel stress je hebt en hoe tevreden je bent met je leven.
Stress Dagboek: Een stressdagboek helpt om de situaties en contexten te ontdekken waarin stress optreedt en of deze voortdurend toeneemt. Als je niet alleen op je zelfperceptie wilt vertrouwen, kun je ook vrienden en familie om hulp vragen. Ze kunnen je direct weerspiegelen als je prikkelbaarder of minder gemotiveerd lijkt dan normaal.
Sociale contacten: Het sociale netwerk is een belangrijke factor bij het voorkomen van burn-out. Neem tijd voor je vrienden en familie. Het contact met mensen bij u in de buurt biedt u de nodige balans voor het werkzame leven.
Binnenwaaiers ontladen: Mensen die vatbaar zijn voor burn-out hebben innerlijke impulsen die hen tot overwerk maken. Dit kunnen stelregels zijn zoals “Wees perfect!” Of “Maak het goed!”. Alleen degenen die hun persoonlijke innerlijke waaiers kennen, kunnen hen beroven. Wees je ervan bewust dat niemand altijd perfect kan zijn en dat fouten deel uitmaken van het leven.
Duidelijke levensdoelen definiëren: Ontdek welke doelen echt belangrijk voor je zijn in het leven. Hiermee kunt u uw energie gericht gebruiken. Probeer ook afscheid te nemen van ideeën waar anderen je mee hebben geïnspireerd. Alleen zo kom je niet vast te zitten in energie-verbruikende projecten die je uiteindelijk niet bevredigen.
Zelfacceptatie versterken: Burnout is vooral gevoelig voor mensen die hun zelfvertrouwen vooral prefereren vanuit een rol in werk of privéleven: de perfecte moeder of succesvolle voerbak. Mensen met een sterke zelfacceptatie hebben ook een zelfvertrouwen dat onafhankelijk is van succes. Dit vermindert het risico van overmatig commitment en het gevoel uitgebuit te worden.
Gezonde levensstijl: Zelfs een gezonde levensstijl kan burn-out voorkomen. Dit omvat een uitgebalanceerd dieet, maar vooral regelmatige lichaamsbeweging en veel lichaamsbeweging – dit helpt stress te verminderen. Beperk de consumptie van stimulerende middelen (bijvoorbeeld nicotine, cafeïne) of stimulerende middelen (bijvoorbeeld alcohol, suiker). Als gevolg hiervan zult u zich niet alleen fitter voelen, maar zonder de chemische impulsen kunt u ook minder gaan dan uw persoonlijke limieten.
Hulp zoeken: Het is vaak niet eenvoudig om goede intenties in de praktijk te brengen. Als u gedurende langere tijd een verhoogde mate van stress of typische symptomen van burn-out ervaart, moet u altijd een arts, psychotherapeut of psychiater raadplegen. Hoe eerder een burn-out wordt gedetecteerd, hoe groter de kans op herstel.
Voorkom burn-out – wat u tijdens het werk kunt doen
Omdat het burn-out syndroom vaak ontstaat met ontevredenheid in het werk, is het belangrijk om de bovengenoemde strategieën ook op de werkplek toe te passen. De volgende punten kunnen u helpen bij het voorkomen van burn-out en het verbeteren van uw werkomgeving:
Ga voor autonomie: Degenen die flexibel hun taken en werktijden kunnen verdelen, lopen veel minder risico op burn-out. Probeer met uw werkgever een flexibel werktijdmodel te onderhandelen.
Time Management: Iedereen die niet vast wil komen te zitten in een uitdagende baan, moet strategieën voor het juiste tijdmanagement verwerven.
Nee zeggen: De mogelijkheid om een baan te weigeren zodra deze wordt aangeboden, is een belangrijke burn-outprofylaxe. Anders trek je jezelf te snel op. Dit geldt voor taken die je van buitenaf worden aangeboden, maar ook voor taken die je jezelf hebt opgelegd.
Onrealistische verwachtingen verminderen: Iedereen die onrealistisch op veel erkenning en persoonlijke voldoening hoopt door zijn plichten, zal teleurgesteld zijn. Dit geldt zowel voor de verpleegkundige, die dankbaarheid van zijn patiënten verwacht, als voor de secretaris, die impopulaire boodschappen overneemt en hoopt op lof en erkenning.
Leven en werken in balans: De term “evenwicht tussen werk en privéleven” – het evenwicht tussen werk en vrije tijd – omvat een essentiële fundamentele menselijke behoefte. Degenen die zich niet kunnen veroorloven om voldoende ruimte en vrije tijd te hebben, zullen waarschijnlijk in de burn-out val vallen.
Carrière Planning: Zelfs de leukste klus kan na jaren leiden tot monotone verveling. Als je een carrièredoel voor ogen hebt, loop je minder snel vast in het dagelijks leven. Verder onderwijs is ook een goede manier om burn-out te voorkomen en inspiratie op te doen voor het dagelijkse werk.
Om burn-out te voorkomen, kunt u ook contact opnemen met coaches die gespecialiseerd zijn in burn-out om u te helpen strategieën op het werk te implementeren.
Wanneer de eerste symptomen zoals aanhoudende vermoeidheid, uitputting of slaapstoornissen optreden, bezoeken getroffen mensen meestal eerst de huisarts. In een anamnese-interview zal de patiënt de patiënt vragen naar zijn klachten en speciale lasten. De volgende vragen kunnen de huisarts stellen in geval van een vermoedelijke burn-out:
- Heb je het gevoel dat je nooit tot rust komt?
- Heb je het gevoel dat er veel taken zijn die alleen jij kunt doen?
- Heb je de laatste tijd meer gewerkt dan normaal?
- Kun je ’s nachts goed slapen?
- Ervaar je overdag vaak een gevoel van vermoeidheid?
- Voelt u zich gewaardeerd op uw werk?
- Heb je zin om uitgebuit te worden?
- Voel je je impulsief?
- Heeft u andere lichamelijke klachten?
Nader onderzoek kan een fysieke oorzaak van de aandoening uitsluiten. Onverklaarbare vermoeidheid en vermoeidheid kunnen bijvoorbeeld ook wijzen op een storing van de schildklier of een andere ernstige lichamelijke ziekte. Dit kan onder meer worden gedetecteerd in het kader van een bloedtest.
Als het vermoeden van een burn-out echter duidelijk wordt, zal de huisarts u doorverwijzen naar een specialist. Dit is in dit geval een psychologische of medische psychotherapeut.
Burnout testen
De psychotherapeut verduidelijkt in een klinisch interview door te vragen of uw symptomen daadwerkelijk wijzen op een burn-out syndroom.
Maslach Burnout Inventory (MBI)
De meest gebruikte burn-outtest door experts is de Maslach Burnout Inventory (MBI). Het meet burn-out op basis van 22 vragen op de drie schalen:
- emotionele uitputting
- Depersonalisatie / cynisme (onpersoonlijke / cynische houding ten opzichte van klanten, collega’s en supervisors)
- persoonlijke voldoening / prestatie tevredenheid
Typische uitspraken zijn bijvoorbeeld: “Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk”, “Ik ben meer bot geworden tegenover mensen sinds ik dit werk deed”; “Ik voel dat ik aan het einde van mijn wijsheid ben”.
Sommige burn-out symptomen zijn echter niet opgenomen in deze burn-out test. Bijvoorbeeld het aanvankelijk extreem hoge niveau van betrokkenheid dat geleidelijk afvlakte om desinteresse te voltooien.
Tedium-meetwaarde (burnout-meetwaarde)
De Tedium-meetwaarde, ook wel Burnout-meetwaarde genoemd, bestaat uit 21 vragen. Op een schaal van één tot zeven kunnen de getroffenen aangeven in hoeverre de specifieke vraag op hen van toepassing is (1 = nooit van toepassing, 7 = altijd van toepassing).
In deze vragenlijst worden de fysieke (“Ben je fysiek uitgeput?”), Emotioneel (“Ben je emotioneel uitgeput?”) En mentale uitputting (“Ben je aan het trainen?”) Gevraagd. Depersonalisatie en prestatietevredenheid spelen geen rol in deze burn-outtest, in tegenstelling tot de MBI.
Burnout-tests op internet
Op internet vindt u talloze gratis burn-outtests. Een dergelijke burn-out zelftest kan echter nooit medische of psychologische diagnostiek vervangen. De online controle kan u echter helpen om u bewust te worden van uw eigen stressniveau en uw persoonlijke werkfrustratie. Raadpleeg een arts of psycholoog als er aanwijzingen zijn voor burn-out.
Differentiële diagnose burn-out
Hoewel de term “burn-out” vaak voorkomt in de media en in de dagelijkse taal, is er nog steeds geen universele klinische definitie van burn-out.
Daarom wordt burn-out niet vermeld als een op zichzelf staande aandoening in de classificatiesystemen voor psychische stoornissen (ICD-10; DSM-V). Burnout in de ICD 10 wordt alleen vermeld onder het diagnose-item “Problemen met het omgaan met het leven” als een aanvullende diagnose in de zin van burn-out.
De symptomen van burn-out overlappen met die van andere aandoeningen, zoals chronisch vermoeidheidssyndroom. Bovenal zijn er overlappingen met de depressie. Dit bemoeilijkt de diagnose.
Burnout of depressie?
Sommige experts betwijfelen zelfs dat burn-out een ziekte op zich is. Ze gaan ervan uit dat mensen met de ziekte in feite aan een depressie lijden.
Het is zelfs denkbaar dat velen de diagnose burn-out beter kunnen accepteren dan depressie. Omdat een burn-out vaak wordt toegeschreven aan mensen die veel eerder hebben gedaan. Depressie wordt echter nog steeds vals geassocieerd met zwakte.
Veel van de symptomen van burn-out, vooral de diepe emotionele uitputting, zijn eigenlijk ook indicatief voor depressie. Tekenen van verlies van interesse en motivatie zijn ook tekenen van depressie.
Sommige belangrijke symptomen van burn-out en depressie komen echter niet overeen. Depersonalisatie en ontevredenheid zijn dus atypisch voor depressie. Het algemene gevoel van eigenwaarde dat veel depressieven plaagt, is opnieuw niet typisch voor mensen met een burn-out.
Sommige experts zien burn-out ook als een risicofactor voor psychische problemen in plaats van als een op zichzelf staande ziekte. Anderen beschrijven de ziekte als een proces dat, als het niet wordt gestopt, leidt tot een uitputtende depressie. De grens tussen burn-out en depressie blijft dus wazig. De therapeut moet heel zorgvuldig controleren of er daadwerkelijk – of bovendien – een depressie is die op de juiste manier moet worden behandeld.
Burnout: behandeling
Burnout is een ernstige aandoening die zo snel mogelijk professioneel moet worden behandeld. Als een burn-out te laat wordt ontdekt en behandeld, wordt de kans op herstel groter. Daarom zoekt u tijdige professionele hulp bij burn-out.
Een burn-outtherapie bestaat uit veel verschillende bouwstenen. Ze zijn individueel afgestemd op de problemen en persoonlijkheid van de patiënt. Naast psychotherapeutische ondersteuning kunnen medicijnen ook helpen bij burn-out – vooral als er ernstiger depressieve symptomen optreden.
In het begin is er inzicht in de ziekte
De voorwaarde voor elke therapie is het inzicht dat er zelfs een burn-out probleem is. Daartoe moeten degenen met therapeutische ondersteuning de volgende vier vragen verduidelijken:
- In hoeverre draag ik persoonlijk bij aan de moeilijke situatie?
- Waar ga ik verder dan mijn grenzen?
- Welke omgevingsfactoren spelen een rol?
- Welke kan worden gewijzigd, welke niet?
Mensen met burn-out, die niet hun eigen bijdrage aan de situatie toegeven, kunnen de oorzaak van het probleem niet eens zelf aanpakken. De confrontatie met andere burn-outslachtoffers, bijvoorbeeld in zelfhulpgroepen of op getuigenissen, kan helpen om uit de burn-out te komen.
Snelle crisisinterventie
Als het burn-outproces nog in de kinderschoenen staat, is een crisisinterventie of kortdurende therapie van enkele uren vaak genoeg om de eerste burn-outhulp te zijn. Het doel is om verbeterde vaardigheden voor conflict- en probleemoplossing te ontwikkelen en een fijner gevoel te krijgen voor de grenzen van hun eigen veerkracht.
Ontspanningstechnieken zoals autogene training of progressieve spierontspanning volgens Jacobson kunnen ook nuttig zijn bij het ondersteunen van een burn-outbehandeling.
psychotherapie
Als de burn-out al vergevorderd is, is meestal een psychotherapie voor een burn-outbehandeling nodig. Omdat de redenen die leiden tot burn-out nogal verschillen, zijn de therapiefocus en de methode verschillend. De volgende therapeutische procedures kunnen helpen.
gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie helpt misvattingen en gedragspatronen op te lossen die burn-outpatiënten vaak hebben geïnternaliseerd. Een voorbeeld: “Ik moet alles perfect doen, anders ben ik waardeloos.” Het bevragen van dergelijke patronen en wereldbeelden (paradigma’s) maakt het mogelijk om zich te ontdoen van de pathogene “innerlijke drijfveren”. Een doel van burn-outtherapie is daarom om de problematische patronen te herkennen en deze geleidelijk te veranderen.
Diepte psychologische procedures
Veel burn-outpatiënten richten zich op het opbouwen van een stabieler gevoel van eigenwaarde. Naarmate het zelfrespect toeneemt, neemt de afhankelijkheid van externe herkenning af. Het is vaak de geheime motor achter de uitputting van zijn eigen krachten.
In dergelijke gevallen is diepgaande mentale herstructurering noodzakelijk, wat beter kan worden bereikt door diepgaande psychologie zoals psychoanalyse. Dergelijke processen kunnen in het begin vervelend en soms pijnlijk zijn, maar in sommige gevallen zijn ze essentieel voor effectieve burn-outtherapie.
groepstherapie
Groepstherapie kan ook belangrijke ondersteuning bieden bij burn-out. Voor veel patiënten is het in eerste instantie ongebruikelijk om hun eigen problemen met een groep vreemden te delen. Het heeft echter meestal een verlichtend effect van interactie met andere mensen die ook worden beïnvloed.
Lichaamstherapie en sport
Veel patiënten met burn-out zijn vergeten hoe ze hun eigen behoeften kunnen realiseren. In dergelijke gevallen kunnen naast psychotherapie ook zogenaamde lichaamstherapieën helpen. De patiënt leert de fysieke spanning waarnemen die wordt veroorzaakt door angst en stress. Als de fysieke spanning opzettelijk wordt opgelost, ontspant de psyche ook.
Ook fysieke activiteit ondersteunt het herstelproces, laten verschillende onderzoeken zien. Het heeft een positief effect op lichaamsbewustzijn en zelfrespect.
Therapieaanbod in burn-outklinieken
In geval van ernstige burn-out kan een verblijf in een speciale kliniek nuttig zijn. Burnoutklinieken bieden patiënten een breed scala aan therapieën. Naast dieptepsychologische benaderingen, cognitieve gedragstherapie, systemische therapie en groepstherapie, omvatten deze vaak lichaamstherapie, kunsttherapie of ergotherapie.
Het exacte behandelplan is afgestemd op de individuele patiënt. Vanwege de intramurale setting kunnen patiënten intensief en zonder afleiding omgaan met hun problemen, oorzaken ontdekken en nieuwe gedragspatronen en denkpatronen oefenen. Zo’n “burn-outkuur” helpt hen om hun middelen op de lange termijn beter te beheren.
Geneesmiddelen tijdens burn-out
Speciale burn-out medicijnen bestaan niet. Als een patiënt echter duidelijke depressieve symptomen heeft, zoals lusteloosheid, innerlijke leegte en verlies van interesse, kunnen antidepressiva een goede optie zijn naast psychotherapie. Serotonine heropname remmers (SSRI’s) verhogen bijvoorbeeld de serotoninespiegels in de hersenen en verhogen zo hun motivatie.
Burnout: ziekteverloop en prognose
Burn-outstatistieken van het Robert Koch Institute geven aan dat 4,2 procent van de Duitsers in Duitsland last heeft van burn-out. Bovenal is er nog steeds het idee dat een burn-out syndroom altijd wordt voorafgegaan door een fase van idealistische overbetrokkenheid en het zogenaamde “branden”. Dat is niet zo.
De betrokkenen investeren echter meer energie in hun taken dan ze op de lange termijn aankunnen. Dit kan zijn oorsprong hebben in het idealisme, maar ook voortkomen uit een noodgeval.
Een frequent waarschuwingssignaal is dat de getroffenen na het werk niet kunnen uitschakelen en zich niet kunnen herstellen. In deze fase wordt een dreiging van burn-out echter zelden herkend.
Alleen wanneer de verwachte beloning, bijvoorbeeld in de vorm van loopbaanontwikkeling of erkenning, achterblijft bij de verwachtingen, of de kracht niet langer voldoende is, begint de burn-outfase – het burn-out syndroom.
Vermoeidheid, irritatie en frustratie volgen dan de (zelf) overbelasting. De enorme emotionele stress laat geen sporen achter op het lichaam. Daarom kunnen psychosomatische klachten, zoals hoofdpijn, buikpijn of slaapstoornissen, tekenen zijn van een burn-out syndroom.
Hetzelfde geldt voor burn-out als voor vele andere ziekten en aandoeningen: hoe sneller het probleem wordt geïdentificeerd en aangepakt, hoe beter het kan worden verholpen.
Dreigende handicap
Als een ernstig burn-out syndroom niet wordt herkend en gedurende een lange periode wordt behandeld, laat het meestal een permanent teken na. Schon der normale berufliche und soziale Stress ist für viele Betroffene noch Monate und Jahre nach der Therapie eine Überforderung. Teilinvalidität oder auch vollständige Invalidität infolge eines Burnouts sind nicht selten. Daher sollte ein drohendes Burnout ernst genommen und rasch behandelt werden.
Verdere informatie
Bücher
- Thomas Bergner Burnout-Prävention: Erschöpfung verhindern – Energie aufbauen – Selbsthilfe in 12 Stufen Taschenbuch – 14. Oktober 2015
- Sabine Gapp-Bauß: Depression und Burn-out überwinden: Ihr roter Faden aus der Krise: Die wirksamsten Selbsthilfestrategien VAk – 15. Februar 2016
- Mirriam Prieß: Finde zu dir selbst zurück!: Wirksame Wege aus dem Burnout Südwest, 29. April 2014
Leitlinie
- HTA-Bericht “Therapie des Burnout-Syndroms” des Deutschen Instituts für Medizinische Dokumentation und Information (2012)
Selbsthilfe
- Burnout Selbsthilfe
- Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS)