Trisomie 18 (Edwards-syndroom) is een genetische aandoening waarbij chromosoom 18 (of delen daarvan) in drievoud aanwezig is in plaats van in tweevoud. Dit verstoort de ontwikkeling van een kind dat zich al in de baarmoeder bevindt en veroorzaakt verschillende orgaanmisvormingen. De meeste kleine patiënten sterven vóór of kort na de geboorte. Lees meer over de symptomen en gevolgen, oorzaken, diagnose, behandeling en prognose van trisomie 18.
Snel overzicht
- Wat is trisomie 18? Een ernstige erfelijke ziekte, die is gebaseerd op een verkeerde verdeling van chromosoom 18 bij de ontwikkeling van een kind. De ziekte werd voor het eerst gediagnosticeerd in 1960 door de Britse dr. John Edwards beschreven. Het wordt daarom ook het Edwards-syndroom genoemd.
- frequentie: In Europa wordt gemiddeld één op elke 2.700 pasgeborenen met een trisomie 18 geboren. Bijna allemaal zijn het meisjes, omdat getroffen jongens meestal in de baarmoeder sterven. De reden hiervoor is tot nu toe onbekend.
- Symptomen en gevolgen: Afhankelijk van de ernst, bijvoorbeeld, laag geboortegewicht, overlappende vingers, lange en smalle schedel, kleine mond, terugwijkende kin, “faunale oren”, “wiegvoeten”, orgaanmisvormingen (zoals hartafwijkingen, gespleten gehemelte, misvormingen van de hersenen), bloeit en groeiproblemen, ademhalingsproblemen
- oorzaken: Chromosoom 18 (of een deel ervan) is in drievoud in alle of enkele lichaamscellen van het kind aanwezig – twee zouden normaal zijn. Meestal gebeurt de fout toevallig tijdens de ontwikkeling van de baby. Een hogere leeftijd van de aanstaande moeder wordt echter als een risicofactor beschouwd.
- behandeling: Trisomie 18 kan niet worden genezen. Men kan alleen proberen de symptomen en gevolgen van de ernstige ziekte te verlichten (bijv. Voedingsproblemen bij de sondes of een operatie aan hartfalen).
- voorspelling: De meeste kinderen met trisomie 18 sterven nog steeds in de baarmoeder of kort na de geboorte. Patiënten die iets langer overleven, vertonen vaak geestelijke en lichamelijke handicaps en vertraagde ontwikkeling. In de zeldzame mozaïektrisomie 18 kan de prognose aanzienlijk beter zijn.
Trisomie 18: symptomen en gevolgen
Kinderen geboren met trisomie 18 (Edwards-syndroom) vertonen vaak karakteristieke kenmerken. Deze omvatten:
- laag geboortegewicht
- Vingeroverlays (de pink overlapt de ringvinger en de wijsvinger de middelvinger)
- lange, smalle schedel
- kleine gezichtsschedel, kleine mond, kleine en terugwijkende kin
- Faunale oren (puntige oren, maar lage oren)
- “Cradle feet” (de vorm van de zool doet denken aan de sloffen van een wieg)
Bovendien zijn er meestal verschillende interne orgaanmisvormingen. Enkele van de meest voorkomende zijn:
- gespleten gehemelte
- hartafwijking
- nier misvormingen
- Harnleiterfehlbildungen
- Misvorming van de hersenen
- Lung misvorming
De getroffen kinderen hebben vaak voedingsproblemen, falen om te bloeien en ademhalingsproblemen. De groei is vertraagd. Veel van de kleine patiënten kunnen niet vrij rondlopen en spreken slechts een paar woorden.
Dit volledige beeld van Trisomie 18 is vooral duidelijk bij kinderen met de ziektevariant Free Trisomy. waarbij alle lichaamscellen een vrije trisomie ondergaan. In het bijzonder kunnen bij mozaïektrisomie de symptomen minder uitgesproken zijn, vooral als slechts enkele cellijnen door de chromosoomstoornis worden beïnvloed.
Trisomie 18: Oorzaken en risicofactoren
Een trisomie is een chromosomale mismatch waarbij het chromosoom 18 (of een deel ervan) niet twee keer (zoals gebruikelijk), maar drie keer in een cel voorkomt. Het risico neemt bijvoorbeeld toe met de leeftijd van de aanstaande moeder.
Gezonde lichaamscellen bevatten 23 paar chromosomen (“dubbele set chromosomen”) – in elk paar komt het ene exemplaar van de moeder en het andere van de vader. In totaal zijn er 46 chromosomen. De geslachtscellen (eicellen en zaadcellen) hebben slechts één “eenvoudige set chromosomen” (23 chromosomen), dat wil zeggen slechts één kopie van elk chromosoom. In hun formatie was de dubbele set chromosomen gehalveerd. Alleen dan kan een cel met een dubbele set chromosomen ontstaan tijdens de bevruchting door de fusie van een ei en een zaadcel. Uit deze talloze celverdelingen komt het nieuwe organisme tevoorschijn.
De fout die leidt tot trisomie 18 gebeurt soms tijdens de vorming van de kiemcellen. In andere gevallen is het pas na bevruchting in de ontwikkeling van de foetus of het embryo om dit te doen. Dienovereenkomstig, artsen onderscheiden verschillende varianten van trisomie 18:
Gratis trisomie 18
Bij gratis trisomie al vóór de bevruchting van een ei is er een onjuiste verdeling van een chromosoom 18. In meer dan 90 procent van de gevallen gebeurt deze foutieve toewijzing bij de vorming van een eicel (in andere gevallen bij het creëren van een zaadcel). Deze fout treedt vaak spontaan op en volgt zelden bepaalde overervingspatronen.
Omdat het defect al aanwezig is in een kiemcel (ei of zaadcel), kan het ook worden gevonden in alle lichaamscellen van het ontwikkelende kind: alle cellen hebben drie (in plaats van twee) kopieën van chromosoom 18. De getroffen kinderen tonen het volledige beeld van de ziekte ,
met ongeveer 94 procent Trisomie 18 is de meest voorkomende variant van de ziekte.
Mozaïektrisomie 18
In de mozaïektrisomie 18 treedt de fout relatief laat op in de ontwikkeling van het bevruchte ei. Daarom hebben alleen individuele cellijnen drie chromosomen 18. Alle andere cellijnen hebben het normale aantal van twee chromosomen 18 en zijn dus gezond. Hoe minder cellijnen worden aangetast, hoe lager de trisomie-18-symptomen en hoe hoger de levensverwachting van het getroffen kind.
Mozaïektrisomie 18 doet dat alleen ongeveer vijf procent van alle ziekten.
Translocatie trisomie 18
Het uitgangspunt van deze variant is een zogenaamde “gebalanceerde translocatie” bij een ouder, meestal de moeder: het heeft het normale aantal chromosomen in hun cellen. Als gevolg van een chromosomale breuk was een deel van chromosoom 18 echter vals bevestigd aan een ander chromosoom (translocatie). Omdat alle genen van chromosoom 18 echter in normale aantallen aanwezig zijn (hoewel niet in een normale opstelling), wordt dit “evenwichtige translocatie” genoemd. De getroffen ouder is volkomen gezond.
Wanneer een kind wordt verwekt, kan de overdracht van de translocatie-chromosomen echter leiden tot een kind met “onevenwichtige translocatie” en dus een translocatie-trisomie 18: een deel van chromosoom 18 is in drievoud aanwezig. Artsen spreken hier ook gedeeltelijke trisomie als gevolg van translocatie.
bij ongeveer een procent alle trisomie-18 patiënten hebben een translocatie-trisomie.
Tweede meest voorkomende trisomie
Naast Trisomie 18 zijn er andere trisomieën – dat wil zeggen chromosoomaandoeningen met een boventallig chromosoom (of overtollige chromosoomdelen). De meest voorkomende is trisomie 21 (downsyndroom). Volg op de tweede en derde plaats trisomie 18 en trisomie 13 (Pätau-syndroom). Kinderen die een van deze drie trisomieën hebben, zijn mogelijk levensvatbaar. Ongeboren kinderen met andere trisomieën daarentegen sterven zeer vroeg in hun ontwikkeling. In deze gevallen wordt zwangerschap vaak niet opgemerkt.
Trisomie 18: onderzoeken en diagnose
Als een gynaecoloog regelmatig is Echoscopisch onderzoek tijdens de zwangerschap Als er afwijkingen worden ontdekt bij het ongeboren kind, kan hij een chromosoomafwijking zoals trisomie 18 vermoeden. Deze verdachte afwijkingen zijn bijvoorbeeld vertraagde groei en misvormingen in de buik, het hoofd of het hart van het kind, die in overeenstemming zijn met het beeld van trisomie 18. Bovendien omvat trisomie 18 vaak slechts één slagader (in plaats van twee) in de navelstreng. De hoeveelheid vruchtwater kan een indicatie zijn van een ziekte.
Triple Test
Bovendien zeker moederlijke bloedwaarden worden verhoogd bij een trisomie. Deze bloedtest wordt ook wel een drievoudige test of MoM-test (veelvouden van de mediaan) genoemd. Het helpt om ongeboren kinderen te identificeren met een verhoogd risico op trisomie. De drievoudige test staat dit echter toe geen zekere diagnose! Hij kan alleen het risico inschatten van bepaalde chromosoomafwijkingen bij het kind. Als de metingen opvallen en de aanstaande ouders zeker willen zijn, zijn invasieve onderzoeken nodig.
Ondanks het lage belang ervan, heeft de Triple Test een groot voordeel: in tegenstelling tot de meer gedetailleerde invasieve onderzoeken (zoals vruchtwaterpunctie), draagt het geen risico’s voor zwangerschap en het ongeboren kind.
Invasieve onderzoeken
Om een vermoedelijke trisomie 18 op te helderen, kan de arts een invasieve onderzoeksmethode uitvoeren: hij kan een weefselmonster van de moederkoek nemen (vlokkentest) of een vruchtwater (vruchtwaterpunctie = vruchtwaterpunctie). Beide monsters bevatten kinderlijke cellen. Hun genetisch materiaal wordt in het laboratorium onderzocht op chromosoomafwijkingen zoals trisomie 18.
Bij beide invasieve onderzoeken kan de bemonstering het kind schaden en mogelijk zelfs een miskraam veroorzaken.
Chromosoomanalyse met behulp van een bloedmonster
Het bloed van een zwangere vrouw bevat ook sporen van het genoom van het kind (DNA). Sinds enige tijd is het mogelijk om het DNA van dit kind uit het bloed van de moeder te isoleren en in het laboratorium te onderzoeken op chromosoomafwijkingen. Deze prenatale bloedtests omvatten bijvoorbeeld Harmony Test, PraenaTest en Panorama Test.
In tegenstelling tot invasieve methoden voor prenatale diagnose (zoals vruchtwaterpunctie) zijn dit bloedtesten veilig voor het ongeboren kind, U kunt echter met hoge betrouwbaarheid een bestaande trisomie herkennen (zoals het Edwards-syndroom).
De DNA-test is op een Risicozwangerschap vanaf de voltooide 9e week van de zwangerschap (Harmony-test: vanaf de voltooide 10e week van de zwangerschap) aangeboden. Zwangere vrouwen zijn bijvoorbeeld vrouwen bij wie echografie of screening in het eerste trimester afwijkingen bij het ongeboren kind aan het licht heeft gebracht. Zelfs bij oudere zwangere vrouwen of mensen met een familiegeschiedenis kan de arts een prenatale bloedtest voorstellen.
De test moet meestal uit eigen zak worden betaald (als IGeL = Individuele gezondheidszorg) – de zorgverzekeringen nemen in principe de kosten niet over. Afhankelijk van de test en de reikwijdte van de analyse bedragen deze enkele honderden euro’s. Daarnaast zijn er de kosten voor de medische diensten die bij de test horen, dat wil zeggen onderzoek, opleiding en menselijke genetische counseling. Dit laatste is bedoeld om ervoor te zorgen dat de aanstaande ouders de betekenis en mogelijke gevolgen van de test begrijpen en vervolgens alleen met het testresultaat achterblijven.
In sommige gevallen nemen sommige zorgverzekeraars de kosten van een prenatale bloedtest. Zwangere vrouwen moeten de mogelijkheid van terugbetaling bespreken met hun gezondheidsfonds voordat ze de test laten doen.
Trisomie 18: behandeling
Trisomie 18 kan niet worden genezen. Alle therapeutische maatregelen zijn alleen gericht op het verlichten van de symptomen van het kind of het handhaven van de orgaanfuncties. Als het kind bijvoorbeeld voedingsproblemen heeft, kunnen speciale sukkels of sondevoeding nuttig zijn. In geval van ademhalingsproblemen kan de ademhaling worden gecontroleerd door de monitor.
De veel voorkomende hartafwijkingen worden soms geopereerd. Ook bij andere orgaanmisvormingen zoals aandoeningen van urinewegoperatie kunnen worden uitgevoerd. Over het algemeen worden chirurgische correcties van misvormingen zorgvuldig overwogen, omdat het onduidelijk is of ze daadwerkelijk de prognose en de kwaliteit van leven van de kleine patiënten verbeteren.
Een psychologische begeleiding van de ouders is in veel gevallen nuttig, omdat meestal de dood van het kind te verwachten is. Vooral in de eerste levensweken loopt het leven van de pasgeborene gevaar.
Trisomie 18: ziekteverloop en prognose
Meer dan 95 procent van de kinderen met trisomie 18 sterft nog steeds in de baarmoeder, vaak in het eerste trimester van de zwangerschap. De levensverwachting van levend geboren trisomie 18 kinderen is niet erg hoog. Als de orgaanmisvormingen al vóór de geboorte bekend zijn, kan de bevalling plaatsvinden op een kraamafdeling met daaropvolgende maximale pediatrische zorg. Dit kan de overlevingskansen van het kind vergroten.
De gemiddelde levensverwachting van trisomie 18 kinderen is één tot twee weken. Slechts vijf procent bereikt het eerste levensjaar en slechts één procent is tien jaar oud. In individuele gevallen is de prognose afhankelijk van verschillende factoren. Dit omvat vooral het type trisomie 18: kleine, gedeeltelijke trisomieën en lichte mozaïektrisomieën hebben een betere prognose dan een vrije trisomie 18.
Zelfs als het kind zijn eerste verjaardag overleeft, moet men rekening houden met ernstige lichamelijke en geestelijke handicaps en ontwikkelingsachterstanden. Naast orgaanmisvormingen zijn veel kinderen vatbaar voor epileptische aanvallen, ernstige houdingsafwijkingen en voedingsproblemen. In zeldzame gevallen bereiken patiënten met trisomie 18 de adolescentie. Er zijn ook meldingen van individuele Trisomie 18-patiënten die tot de leeftijd van 27 overleefden.
De ongunstige prognose geldt vooral voor het volledige beeld van de ziekte – de gratis trisomie 18. Het is verreweg de meest voorkomende ziektevariant. De zeldzamere mozaïektrisomie 18 heeft vaak een betere prognose. In sommige gevallen kan de ontwikkeling van het kind zelfs bijna normaal zijn als slechts enkele cellijnen worden aangetast door de chromosomale aandoening.
Niet te onderschatten is de psychologische last van de ouders, die elke dag leven met de zekerheid dat hun kind plotseling kan sterven. Ouders van Trisomie 18-Kinderen moeten daarom gebruik maken van de verschillende advies- en ondersteuningsdiensten.
Verdere informatie
Steungroep:
- LEONA e.V. – Vereniging voor ouders van chromosomaal beschadigde kinderen