Een gebroken teen (teenbreuk) is meestal het gevolg van direct extern geweld. Symptomen zijn onder meer een gezwollen, blauwachtige teen die niet goed beweegt. Hij kan conservatief worden behandeld met een bandverband of een speciale gipsschoen – een operatie is zelden. Lees hoe u kunt herkennen dat een teen gebroken is en hoe de behandeling eruit ziet.
Gebroken teen (teenbreuk): beschrijving
Een gebroken teen is een van de meest voorkomende voorvoetfracturen. Elk jaar lijden ongeveer 140 van de 100.000 mensen aan een teenbreuk. Hier zijn iets meer mannen dan vrouwen getroffen.
Een teenfractuur beïnvloedt een of meer tenen. De meeste tenen bestaan uit drie botten: basislid, middenlid en eindlid. De grote teen is een uitzondering omdat deze uit slechts twee botten bestaat. Bij sommige mensen zijn de middelste teen en het uiteinde van de kleine teen samengesmolten. Meestal is de basis van de kleine teen gebroken.
Gebroken teen: symptomen
Als een teen vervormd, pijn doet en beperkte mobiliteit heeft, is de teen gebroken. Symptomen zoals zwelling en blauwe plekken (onder de nagel of over de teen) kunnen worden toegevoegd. Bovendien raakt het nagelbed vaak gewond bij een teenbreuk. Een gebroken teen is vaak herkenbaar aan zijn duidelijke misstand.
Gebroken teen: oorzaken en risicofactoren
In de regel wordt een gebroken teen veroorzaakt door een directe, externe daad van geweld. Als een kleine teen is gebroken, is dit meestal de bekende “bedpost verwonding”. Daarbij plakt de kleine teen aan de bedpaal of de tafel of stoelpoot bij het passeren.
Als een zwaar voorwerp op de tenen valt, zijn er vaak meerdere tenen gebroken (ook met puinzones). Een energierijk trauma kan ook de oorzaak zijn – zoals bij een motorongeluk, waarbij niet zelden de hele voorvoet wordt aangetast met aanzienlijke schade aan het zachte weefsel.
Gebroken teen: onderzoeken en diagnose
Als u een teenbreuk vermoedt, moet u een arts raadplegen voor orthopedie en traumachirurgie. Om te bepalen of de teen is gebroken of verstuikt, zal de arts u eerst vragen naar het ongeval en uw medische geschiedenis. Sommige vragen van de arts kunnen zijn:
- Hoe is het ongeluk geëindigd?
- Heeft u uw voet geraakt of is er een voorwerp op uw voet gevallen?
- Heb je pijn
- Had u al klachten zoals pijn en beperkte beweging in het voetgebied?
Daarna zal de arts je teen onderzoeken. Een open fractuur is gemakkelijk te herkennen: botfragmenten zijn zichtbaar door een open huidgebied. Een gesloten teenbreuk treedt op wanneer de gebroken teen is ontwricht, abnormaal behendig is of wanneer u een botafwijking hoort. Soms treedt een kneuzing op de teen op. Kleine fracturen missen echter vaak veilige breektekens, dus uiteindelijk zal slechts één röntgenfoto een duidelijke diagnose geven. De röntgenfoto’s van de voorvoet zijn gemaakt in twee verschillende richtingen en diagonaal vanaf de zijkant.
Gebroken teen: behandeling
Meestal geneest een gebroken teen zonder veel moeite. Alleen een onvoldoende behandeling kan in sommige gevallen de genezing vertragen.
Gebroken teen (teenbreuk): conservatieve behandeling
Als de teenbreuk enigszins of niet is verschoven, wordt deze conservatief behandeld. De arts zal op de gebroken teen tikken: hij doet een pleisterverband aan – met een dakpanachtig pleisterverband bevestigde de gebroken teen met een aangrenzende gezonde teen (buddy taping).
Bij kinderen hoeft een gebroken teen slechts drie weken te worden afgeplakt. Volwassenen moeten het verband vier tot vijf weken dragen totdat de pijn is verdwenen. Als de afwijking nog steeds aanwezig is, moet een operatie worden overwogen.
Een gebroken teen mag alleen met pijn worden belast. Als meerdere tenen gewond zijn, wordt de patiënt op een gipsschoen (geishaschoen) geplaatst. De voet kan niet worden afgerold en dus volledig belast.
Gebroken teen (teenbreuk): chirurgische behandeling
Een instabiele gebroken teen wordt geopereerd. Een gebroken grote teen wordt bevestigd met schroeven of platen. Als de breuk een stap in het middenvoetsgewricht vormt, moet deze ook chirurgisch worden gecorrigeerd, zodat de voet zonder pijn kan worden uitgerold. Breuken van de resterende tenen worden bevestigd met minischroeven of draden.
Als er een open teenbreuk is, wordt het beschadigde weefsel verwijderd en wordt het hele wondgebied uitgebreid gespoeld. Een mogelijk voetcompartiment syndroom moet zo snel mogelijk worden verlicht. Bij compartimentsyndroom neemt de weefseldruk toe als gevolg van zwelling en bloed, die knijpen en uiteindelijk zenuwen, spieren en bloedvaten vernietigen binnen een fascia.
Gebroken teen (teenbreuk) met nagelbedletsel
Vaak raakt het nagelbed ook gewond tijdens een teenbreuk. Het moet dan worden behandeld, omdat anders de nagel kan splinteren en het kan leiden tot een vervorming van de nagel en chronische infectie. Een verplaatste nagel moet worden verwijderd en, indien nodig, genaaid of gespalkt met de originele nagel of een synthetische nagel.
Als je een pijnlijke blauwe plek onder de teennagel hebt, maak dan twee kleine gaatjes in de nagel om het bloed gemakkelijker af te voeren. Het nagelbed mag niet gewond raken.
Gebroken teen: ziekteverloop en prognose
Een operatie aan de tenen brengt het risico op complicaties met zich mee – hetzij door de procedure zelf of door het gebruikte fixatiemateriaal. Zoals bij elke operatie, zijn wondgenezingsstoornissen, infecties en onvoldoende botgenezing inbegrepen.
Gebroken teen: duur van genezing
In de meeste gevallen kan een gebroken teen goed worden behandeld. Het duurt ongeveer vijf tot zes weken voordat het bot is genezen. De teen kan dan weer volledig worden geladen en heeft geen pijn meer. Patiënten die lijden aan sensorische voetaandoeningen als gevolg van diabetes worden steeds meer gebroken teen vaak laat opgemerkt – een laat bezoek aan de arts en dus kan behandeling de genezing vertragen.