Pudendal neuralgie (pudendal neuralgie) is een zeldzame aandoening geassocieerd met bliksempijn tussen het genitale gebied en de anus. Het komt ongeveer twee keer zo vaak voor bij vrouwen dan bij mannen. Naast brandende pijn kunnen ook aandoeningen van de seksuele functie en de urinewegen en ontlasting voorkomen. De pudendal-neuralgie kan verschillende oorzaken hebben. Lees hier alle belangrijke informatie over de pudendal-neuralgie!
Pudendal neuralgie: beschrijving
Pudendal neuralgie is een zeldzame ziekte. Het wordt beschreven als neuropathisch omdat het het perifere zenuwstelsel beïnvloedt. Strikt genomen zijn dit alleen pijn die kan worden toegeschreven aan de zogenaamde schaamzenuw (pudendalzenuw). In sommige gevallen wordt onduidelijke chronische pijn in het bekken of genitale gebied aangeduid als pudendal neuralgie. Vrouwen zijn ongeveer twee keer zoveel kans als mannen.
Pudendal neuralgie: anatomische grondslagen
De pudendalzenuw (schaamzenuw) is verantwoordelijk voor de sensorische perceptie van de anale, perineum en testikels of schaamlippen. Artsen verwijzen naar het gebied tussen het scrotum en de anus in de man of tussen vagina en anus in de vrouw als een dam. Bovendien innerveert de schaamzenuw de spieren van de bekkenbodem en de externe anale sluitspier. Het is dus belangrijk voor de contingentie van urine en ontlasting en voor de seksuele functie.
De pudendalzenuw wordt gevormd door verschillende zenuwen die het onderste ruggenmerg verlaten en zich aan elkaar hechten. Het loopt zijdelings door verschillende structuren van het bekken. In het zogenaamde Alcock-kanaal trekt hij naar voren en verdeelt zich vervolgens in verschillende kleine takken. Het Alcock-kanaal wordt beschouwd als een belangrijke vernauwing in de pudendal-zenuw – het beknellen van de zenuw in dit gebied kan pudendal-neuralgie veroorzaken.
Pudendal neuralgie: symptomen
De pudendal-neuralgie wordt gekenmerkt door ernstige pijn in het genitale en perineale gebied. Mannen voelen de klachten vooral in het perineum en zelden in de penis. Vrouwen beschrijven ongemak in het gebied van de onderste buitenste vagina tot de anus. De meeste hiervan zijn eenzijdig en kunnen afwisselend voorkomen. Slechts zelden komen de klachten van pudendal neuralgie aan beide kanten tegelijkertijd voor.
Patiënten beschrijven de pijn als brandend, stekend, schietend, saai of onderdrukkend. Sommigen spreken ook van een “gevoel van een scheermesje”. In enkele gevallen ervaren patiënten ook ongemak (paresthesie) of spierverlamming. Mogelijke gevoelloosheid voorkomt soms dat plassen en stoelgang goed worden geregeld. Pudendal-neuralgie kan dus leiden tot urine- en fecale incontinentie. Bovendien kan de seksuele functie in zeldzame gevallen worden verstoord.
De symptomen nemen toe tijdens het zitten en verbeteren bij het staan of zittend op het toilet. De reden hiervoor is de drukverlichting in het kleine bassin. De slaap van de patiënten wordt niet gestoord door de klachten in de regel.
Pudendal neuralgie: oorzaken en risicofactoren
Er zijn veel verschillende oorzaken van pudendal neuralgie. Meestal zit er een mechanische oorzaak achter. Dit betekent dat de schaamzenuw geïrriteerd of samengetrokken wordt door andere structuren terwijl deze door het bekken gaat. De mechanische schade treedt bijvoorbeeld op wanneer de druk op de dam wordt aangezet tijdens het fietsen. Zelfs operaties waarbij de patiënt gedurende lange tijd in dezelfde positie wordt opgeslagen, kunnen leiden tot drukschade en dus tot pudendal neuralgie.
Andere oorzaken van een pudendal-neuralgie kunnen zijn:
- Bekkenverwondingen zoals een bekkenfractuur, schot- of steekwonden
- gynaecologische aandoeningen zoals endometriose
- een moeilijke geboorte
- Bloedvataandoeningen van het bekken zoals trombose of spataderen
- bindweefselvernauwing van het Alcock-kanaal
Zelden zijn de volgende ziekten de oorzaak van een pudendal-neuralgie:
- Herpes zoster (gordelroos)
- Tumoren in het bekken
- Diabetes mellitus
Pudendal neuralgie: onderzoeken en diagnose
Als u pijn in het perineale en genitale gebied heeft, zal uw arts u doorverwijzen naar een uroloog, gynaecoloog of proctoloog. De taak van deze specialisten is het uitsluiten van andere ziekten die symptomen kunnen veroorzaken die vergelijkbaar zijn met die van een pudendal-neuralgie (zie hieronder). Zodra dit is gebeurd, kan de pudendal-neuralgie als zenuwziekte eindelijk worden gediagnosticeerd en behandeld door een neuroloog.
Eerst zal uw arts u in detail vragen naar uw medische geschiedenis (anamnese). Hij zal u de volgende vragen stellen:
- Sinds wanneer heb je klachten?
- Zijn de klachten aan de ene kant sterker dan aan de andere?
- Hoe zou je de pijn beschrijven?
- Ben je diabetes of heb je last van gordelroos?
Daarna volgt het lichamelijk onderzoek. Typisch voor pudendal neuralgie is dat druk in de vagina, rectum of perineum pijn veroorzaakt. Magnetic Resonance Imaging (MRI) wordt gebruikt om een foto te maken van het bekken en het ruggenmerg. Het kan worden gebruikt om structuren te detecteren die op de schaamstreek of het onderste ruggenmerg kunnen drukken, zoals tumoren of hernia.
Pudendal neuralgie: diagnose met pudendalblok
Vaak wordt de pudendal-neuralgie gediagnosticeerd door een therapeutisch onderzoek. Drie keer onder beeldcontrole (meestal door computertomografie, CT) wordt een narcoticum (lokale verdoving) langs de schaamzenuw geïnjecteerd. Dit proces wordt ook pudendal-blokkade genoemd. Als de anesthesie een verbetering van de symptomen veroorzaakt, wordt dit beschouwd als een pudendal-neuralgie. Als het pudendal-blok onmiddellijk wordt uitgevoerd bij het begin van de symptomen, kan het op lange termijn verlichting bieden.
Pudendal neuralgie: meting van zenuwgeleidingssnelheid
Door de zenuwgeleidingssnelheid (NLG) te meten, kan schade aan de pudendal-zenuw worden gedetecteerd, wat kan leiden tot pudendal-neuralgie: In elektronenoneografie (ENG) worden elektroden vastgehecht aan de huidgebieden, die worden geïnervreerd door de pudendal-zenuw. Stroom stimuleert de zenuw en de snelheid waarmee de zenuw de informatie passeert, kan worden gemeten. In een pudendal neuralgie is de snelheid van de zenuwgeleiding veranderd.
Pudendal neuralgie: uitsluiting van andere ziekten
Het is vaak moeilijk om pudendal-neuralgie te diagnosticeren en het duurt vaak enkele maanden voordat de ziekte wordt gediagnosticeerd. De reden hiervoor is dat veel ziekten vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken. Deze moeten eerst worden uitgesloten. Dergelijke ziekten zijn bijvoorbeeld:
- dermatitis
- Diabetes mellitus
- Tumoren van de zenuwen en het ruggenmerg (neurinoma, ependymoma)
- psychische aandoeningen
- Zenuwbeschadiging door radiotherapie
Pudendal neuralgie: behandeling
Er zijn veel manieren om de pudendal-neuralgie te behandelen. Als er een onderliggende ziekte achter zit, moet deze eerst worden behandeld. Dit betekent bijvoorbeeld dat de bloedsuikerspiegel bij een patiënt met diabetes mellitus correct moet worden aangepast of dat een in het bekken gegroeide tumor wordt behandeld.
Pudendal neuralgie: pijnstillers
Om de acute pijnaanvallen onder controle te krijgen, kunnen verschillende pijnstillers helpen. Probeer eerst een van de volgende:
- Acetylsalicylzuur (ASA)
- paracetamol
- diclofenac
- ibuprofen
- naproxen
- metamizool
Als deze niet helpen, kan uw arts sterkere pijnstillers voorschrijven (opioïden zoals tramadol, dihydrocodeïne of hydromorfon). Deze zijn bijvoorbeeld verkrijgbaar als tabletten, pleisters of zetpillen.
Op de lange termijn kan de pijn worden behandeld met antidepressiva of anticonvulsiva. Antidepressiva (zoals amitriptyline of mianserin) worden eigenlijk gebruikt voor de behandeling van depressie, maar hebben ook een analgetisch effect.
De groep anticonvulsiva (krampstillend) wordt veel gebruikt. Bij de behandeling van pudendal-neuralgie vertragen ze de overdracht van de pijnsignalen in de zenuwen. Anticonvulsiva omvatten bijvoorbeeld gabapentine, pregabaline, carbamazepine en lamotrigine.
De genoemde pijnstillers kunnen ook door uw arts worden gecombineerd.
In het geval van therapie met pudendal encefalalgie kan het enige tijd duren voor een verbetering, net als bij elke andere pijntherapie, om de juiste combinatie van actieve ingrediënten voor elke individuele patiënt te vinden.
Pudendal neuralgie: TENS
De zogenaamde TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) is een stimulatiestroomtherapie. Elektroden zitten vast aan de pijnlijke gebieden. De huidige impulsen die hierdoor worden gegeven, irriteren de zenuwen, maar worden niet als pijnlijk ervaren voor de patiënt. Ze moeten dienen om de pijnoverdracht naar de hersenen te verminderen.
Pudendal neuralgie: verdere maatregelen
Psychologische ondersteuning van pijntherapie in pudendal-neuralgie kan verdere verlichting bieden. Door patiëntentraining en verschillende ontspanningsprocedures kan voorkomen worden dat de pijn chronisch wordt en dan alleen extreem moeilijk te behandelen. Ondersteunende therapieën zijn te vinden in alternatieve geneeswijzen zoals homeopathie, acupunctuur of osteopathie.
Pudendal neuralgie: chirurgische therapie
Er zijn verschillende zogenaamde invasieve procedures om de pudendal-neuralgie te behandelen. Invasieve behandeling is een invasie van het lichaam, bijvoorbeeld wanneer de huid als barrière is beschadigd. Een minimaal invasieve therapie is het eerder genoemde pudendal-blok. De schaamzenuw wordt verdoofd door lokale anesthetica. Een andere optie is om cortison in de zenuwen te injecteren. Maar dit kan slechts een paar keer worden gedaan, anders wordt de zenuw beschadigd.
De operatie genaamd neurolyse legt de zenuw van het pudendal bloot. Op deze manier wordt elke druk die erop wordt uitgeoefend (bijvoorbeeld door littekenweefsel) genomen. De zenuw wordt ofwel van achteren ontleed door de gluteale spieren of door het perineum of de vagina.
Pudendal neuralgie: ziekteverloop en prognose
Een prognose maken over pudendal-neuralgie is moeilijk omdat er veel verschillende oorzaken zijn. Het belangrijkste is de pijn van één Pudendusneuralgie zo vroeg mogelijk behandeld zodat ze niet chronisch worden.