De tuberculose-test volgens Mendel-Mantoux is een belangrijk onderdeel van de tuberculose-diagnostiek. Sinds 2010 is er ook een snelle tuberculose-test. Naast het testresultaat zijn medische geschiedenis en verder lichamelijk onderzoek van de getroffen patiënt echter essentieel om een tbc-infectie betrouwbaar te detecteren.
Tuberculine huidtest (THT)
In de tuberculinetest van Mendel-Mantoux wordt een kleine hoeveelheid eiwit van de ziekteverwekker (tuberculine) in de huid aan de binnenkant van de onderarm geïnjecteerd. Na uiterlijk drie dagen is een resultaat te zien: Er is een verharding (met rood worden van de huid) op de injectieplaats ontstaan. Bij de evaluatie van deze tuberculose-test wordt echter alleen rekening gehouden met de transversale diameter van de verharde huidplaats, niet met de roodheid die optreedt. Of de tuberculose-test als positief wordt beschouwd, hangt af van de risicofactoren van de geteste patiënt:
≥ 5 mm
Als de verharding ten minste vijf millimeter lang is, wordt de test als positief beschouwd bij mensen met abnormale röntgenfoto’s (schaduwen, vochtretentie), immunodeficiënties en HIV-positieven. Zelfs bij mensen die nauw contact hebben met tuberculosepatiënten of deze hebben gehad, wordt deze lengte als een positieve bevinding beschouwd.
≥ 10 mm
Voor ouderen, daklozen, drugsverslaafden, diabetici, nierziekten en dergelijke is de test positief als de verharding ten minste tien millimeter lang is. Hetzelfde geldt voor degenen die afkomstig zijn uit landen met een bijzonder hoog aantal met tbc geïnfecteerde mensen.
≥ 15 mm
Een reactie van ten minste 15 millimeter lang suggereert een nieuwe tuberculose-infectie die moet worden behandeld (bij personen zonder een specifiek risico). Gemiddeld duurt het echter acht weken na infectie met ziekteverwekkers totdat de tuberculose-test toeslaat.
Een positief testresultaat wordt ook gezien bij gevaccineerde mensen binnen vijf tot tien jaar na de vaccinatie tegen TBC, maar zelfs bij hen duidt een verharding van meer dan 15 millimeter in diameter op een tuberculose-infectie.
Als er geen huidletsels zijn, is de test op tuberculose negatief. Maar zelfs dan kan de arts tuberculose niet veilig uitsluiten. Want in de eerste vier tot zes weken na een tbc-infectie kan de test nog steeds negatief zijn, als de geïnfecteerde tot dan geen antilichamen heeft gevormd. Bovendien is het testresultaat, zelfs in ernstige gevallen (zoals bij miliaire tuberculose), in ongeveer de helft van de gevallen vals negatief. Dergelijke vals-negatieve tuberculose-tests komen ook voor ondanks een infectie:
- een aangeboren of verworven immunodeficiëntie zoals AIDS
- een behandeling met medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressie)
- kwaadaardige tumoren van het lymfestelsel (ziekte van Hodgkin, non-Hodkin-lymfoom)
- een sarcoïdose, een ziekte van het organische bindweefsel
- virusinfecties zoals rodehond, mazelen, waterpokken, griep
- Levende vaccins (waterpokken, mazelen, bof, rode hond, gele koorts), ongeveer zes weken later
- zeer oude dag
Als een arts het vermoeden heeft van een vals negatief resultaat, dat wil zeggen een diameter van minder dan zes millimeter, beveelt het Duitse Centrale Comité voor de bestrijding van tuberculose aan om een interferon-gammatest uit te voeren.
Tuberculose Sneltest
In de afgelopen jaren zijn snelle tests voor tuberculose-diagnostiek ontwikkeld. Het doel van het onderzoek naar snellere testprocedures was en is nog steeds om de juiste behandeling zo vroeg mogelijk te kunnen starten.
Xpert MTB / RIF
In deze tuberculose-test wordt het sputum van patiënten onderzocht. Meer specifiek kunnen genen van de pathogeen Mycobacterium tuberculosis daarin worden gedetecteerd. De zogenaamde polymerasekettingreactie (PCR) wordt gebruikt: de afzonderlijke componenten van het genetische materiaal, de genen, worden gedupliceerd en kunnen dus definitief worden bepaald.
Tuberculosepathogenen zijn resistent tegen sommige medicijnen. Deze resistentie (resistentie) is ook te wijten aan de genen van de respectieve Tbc-bacteriestammen. De in Californië ontwikkelde Xpert MTB / RIF-sneltest detecteert ook dergelijke resistentie tegen het tuberculose-medicijn rifampicine.
Het speciale kenmerk van deze tuberculose-test is de eenvoud en snelheid. Na ongeveer 90 minuten geeft een speciaal apparaat informatie over infecties en mogelijke resistentie tegen rifampicine. Wetenschappers hopen dat deze methode tijdrovende bacteriologische onderzoeken vervangt. De ziekteverwekkers moeten op speciale voedingsmedia worden gefokt. Dit kan tot drie maanden duren om een resultaat te bereiken.
In 2010 heeft de snelle tuberculose-test in één onderzoek zeer goede resultaten behaald. De Wereldgezondheidsorganisatie besloot eind 2011 bijna 26 miljoen euro te investeren in deze tuberculose-test tegen 2015. Het doel was om tuberculose-diagnostiek in Afrikaanse en Aziatische landen te verbeteren en de incidentie van ziekten te verminderen. Uit een in 2013 gepubliceerd onderzoek uit Afrika bleek echter dat de test weinig effect heeft op de incidentie van tuberculose. Hoewel patiënten sneller worden behandeld, maar op basis van ervaring, begonnen artsen al vroeg zonder therapie, zelfs met deze snelle test. Verdere studies kijken nu naar de werkelijke voordelen, vooral met betrekking tot mogelijke rifampicineresistentie, van deze tuberculose-test.
Antibody Test
Bovendien zijn er in de afgelopen jaren verschillende generieke tuberculose-tests op de markt gekomen, waarvan wordt verondersteld dat ze een tbc-infectie nog sneller detecteren. Een kleine hoeveelheid bloed wordt getest op tuberculose-antilichamen. Antilichamen zijn eiwitten van het immuunsysteem en worden gevormd in een infectie tegen de aanvaller.
In deze snelle tests wordt het bloed van een patiënt op een cassette met dun papier (membraan) gedruppeld. Hierop zitten andere eiwitten die binden aan tuberculose-antilichamen. Als deze aanwezig zijn in het bloed van de onderzochte persoon, verschijnen na ongeveer 15 minuten meestal 2 gekleurde strepen op het papier. De test is dus over het algemeen (afhankelijk van de versie) als positief.
Fabrikanten zoals experts, bijvoorbeeld het Duitse Centrale Comité voor de bestrijding van tuberculose, wijzen op het beperkte voordeel van deze tuberculoseproeven. Alleen met een actieve tuberculose-infectie kon men het vermoeden onderbouwen. Vooral laag-bacteriële tbc-ziekten worden niet herkend. Bovendien beïnvloedt een therapie met antibiotica het resultaat negatief. Antilichaam snelle tests zijn meestal gefixeerd op een of enkele pathogenen. Als gevolg hiervan geven deze tuberculose-tests vals-negatieve resultaten bij infecties met andere mycobacteriën. Een negatief testresultaat sluit tuberculose niet uit.
Als een infectie wordt vermoed, bevelen deskundigen bekende methoden voor klinische tuberculose-diagnostiek aan, zoals de tuberculinehuidtest, de directe detectie van bacteriën of de interferon-gamma-test. Je ziet er nog steeds geen winst in, een snelle tuberculoseonderzoek om routinematig te gebruiken.