Leeftijdsdepressie wordt vaak niet herkend – en daarom niet behandeld. Neerslachtigheid, sociale terugtrekking en verlies van interesse worden maar al te snel gezien als de natuurlijke bijwerkingen van veroudering – en niet als symptomen van depressie. Therapie kan de kwaliteit van leven bij depressies zelfs op oudere leeftijd aanzienlijk verbeteren. Lees hier alle belangrijke informatie over leeftijdsdepressie.
Leeftijdsdepressie: beschrijving
Bij depressieve patiënten ouder dan 65 jaar spreken artsen over leeftijddepressie of depressie op oudere leeftijd. Naast dementie is leeftijdsdepressie de meest voorkomende psychiatrische stoornis bij ouderen. Ongeveer 15 procent van de mensen ouder dan 65 jaar lijdt aan een depressie. Sommigen lijden op jonge leeftijd aan een depressie, anderen hebben de ziekte voor het eerst op hoge leeftijd. Zelfs op oudere leeftijd lopen vrouwen meer risico op het ontwikkelen van depressie dan mannen. Door het groeiende aantal ouderen in onze samenleving zal depressie op oudere leeftijd de komende jaren vaker voorkomen.
Onderscheid tussen dementie en leeftijdsdepressie
Concentratie, geheugenproblemen en taalproblemen kunnen zowel in de context van depressie als dementie voorkomen. De differentiatie is daarom erg moeilijk. Voor een succesvolle behandeling is het onderscheid tussen dementie en leeftijdsdepressie echter van groot belang. Sommige belangrijke functies helpen bij de classificatie van de symptomen.
In tegenstelling tot een leeftijdsdepressie, die plotseling kan optreden, beginnen de symptomen van dementie geleidelijk en worden met de tijd sterker. Een ander onderscheidend kenmerk is dat mensen met leeftijddepressie klagen over hun toestand, terwijl patiënten met dementie de geheugenproblemen meestal ontkennen. Bovendien verliezen mensen met een depressie hun oriëntatie niet, zoals typerend voor patiënten met dementie. Wanneer patiënten antidepressiva nemen, verbeteren de symptomen meestal aanzienlijk.
Leeftijdsdepressie: symptomen
De diagnose wordt gesteld – zoals bij jongere mensen – voor symptomen zoals depressie, gebrek aan drive en verlies van interesse. De centrale symptomen bij ouderen worden echter vaak bedekt met andere kwalen. Daarom is depressie op oudere leeftijd vaak niet gemakkelijk te herkennen.
In het geval van ouderdomsdepressie staan lichamelijke klachten bijvoorbeeld vaak op de voorgrond. De patiënten klagen bijvoorbeeld over pijn, maag-darmproblemen of duizeligheid, die ook psychosomatische oorzaken kunnen hebben. Ook worden de concentratiemoeilijkheden, die kunnen optreden in de context van een depressie, vaak toegeschreven aan oudere mensen die meer kans hebben op beginnende seniele dementie.
Experts zijn van mening dat ongeveer 40 procent van de depressie op oudere leeftijd niet wordt herkend. Omdat het bij oudere mensen zinvol is om eerst naar de fysieke oorzaken van de symptomen te zoeken.
Leeftijdsdepressie: oorzaken en risicofactoren
De oorzaken van leeftijddepressie en depressie op jongere leeftijd worden toegeschreven aan genetische, biologische en psychosociale factoren. Zelfs als er een genetische aanleg voor depressie is, kan deze pas op hoge leeftijd uitbarsten.
Leeftijd wordt geassocieerd met veel uitdagingen die stress veroorzaken en het risico op depressie verhogen. Oud zijn betekent keer op keer geconfronteerd worden met verliezen. Lichaam en geest zijn niet zo krachtig als voorheen, Zipperlein en ziekten pesten ouderen steeds meer. Door de partner of vrienden te verliezen, worden sommige mensen eenzaam.
De overgang van de werkende leeftijd naar het pensioen is ook een grote verlaging voor veel mensen. De dagelijkse routine is verdwenen. Velen voelen zich niet meer nodig.
Vooral op oudere leeftijd bestaat het risico dat medicijnen depressie veroorzaken. Cardiovasculaire en Parkinson-geneesmiddelen kunnen bijvoorbeeld overeenkomstige bijwerkingen hebben. Ook kunnen ziektegerelateerde veranderingen in de hersenen op oudere leeftijd depressie veroorzaken. Ziekten die vaak worden geassocieerd met depressie zijn Alzheimer, Parkinson en beroertes. Dementie wordt ook vaak geassocieerd met depressie.
Onderzoek en diagnose
De leeftijdsdepressie is niet onmiddellijk herkenbaar, zelfs voor experts. Vooral omdat patiënten vaak naar de dokter gaan vanwege fysiek ongemak. Depressie wordt dus snel over het hoofd gezien, omdat symptomen zoals slaapstoornissen en vermoeidheid frequente en normale tekenen van veroudering zijn.
Leeftijdsdepressie wordt ook gemakkelijk verward met dementie of een natuurlijke rouwreactie. Een onjuiste diagnose leidt tot een verkeerde behandeling. Het lijden van de betrokken persoon blijft bestaan. Een gedetailleerde diagnose door een arts is daarom bijzonder belangrijk.
Op hogere leeftijd komen lichamelijke ziekten veel voor. De arts zal daarom eerst de fysieke toestand onderzoeken. Deze omvatten bijvoorbeeld bloedonderzoek om de schildklier te controleren, evenals onderzoek van de hersenen door middel van EEG (elektro-encefalogram) of MRI (magnetische resonantietomografie). De arts zal ook informeren naar medicijnen die de patiënt gebruikt.
Omdat zelfs sommige medicijnen een negatief effect op de stemming kunnen hebben.
Om de leeftijddepressie te onderscheiden van andere ziekten, zijn er speciale vragenlijsten, zoals de schaal voor geriatrische depressie. De volgende vragen kunnen de arts vragen voor de diagnose van leeftijdsdepressie:
- Heb je veel van je activiteiten en interesses opgegeven?
- Vindt u dat uw situatie hopeloos is?
- Denk je dat je meer geheugenproblemen hebt dan de meeste?
Naast specifieke vragen zal de arts ook informeren naar de algemene situatie van de patiënt. Het verlies van vrienden of partner kan ook depressieve symptomen veroorzaken.
Leeftijdsdepressie: behandeling
Neerslachtigheid en verlies van interesse hoeven ouderen niet te accepteren als een normaal symptoom van veroudering. Zelfs oude mensen kunnen veel meer levensvreugde terugkrijgen wanneer hun depressie wordt behandeld. De voorwaarde is natuurlijk dat de leeftijdsdepressie überhaupt wordt herkend.
Als lichamelijke pijn, depressieve stemming, slaap en concentratiestoornissen gedurende een langere periode, moet u ook denken aan senioren tot depressie. De eerste contactpersoon kan de huisarts zijn. Dit kan de fysieke oorzaken van de aandoening uitsluiten of bestaande klachten behandelen die voortkomen uit de natuurlijke fysieke afbraak met toenemende leeftijd.
Als er een vermoeden bestaat van leeftijdsdepressie, zal de huisarts u doorverwijzen naar een psychiater of psychotherapeut. Specialisten kunnen de diagnose controleren en een geschikte behandeling met de patiënt kiezen.
Net als bij jongere depressiva hangt het type behandeling af van de ernst van de depressie. Voor ernstige depressie bevelen experts de combinatie van medicatie en psychotherapie aan. Bij milde depressie is enige psychotherapie de voorkeursbehandeling.
Net als bij jongere depressieven is een combinatie van medicatie en psychotherapie een goede optie. De keuze van het juiste antidepressivum is soms moeilijker bij oudere mensen, omdat ze meestal meer medicatie nemen en daarom als mogelijke interacties moeten worden beschouwd. Serotonine heropname remmers (SSRI’s) worden vaak voorgeschreven vanwege minder bijwerkingen. Vooral voor ernstige depressies kunnen medicijnen de toestand aanzienlijk verbeteren. Het is belangrijk om de medicatie regelmatig en op de lange termijn in te nemen, zelfs nadat de symptomen zijn verdwenen, omdat de kans op herhaling op hoge leeftijd bijzonder hoog is.
Niettemin moet zelfs bij ouderen worden gezorgd dat de medicijnen goed worden verdragen. Het is belangrijk dat de patiënt na inname van het medicijn veranderingen en symptomen meldt bij de arts.
Psychotherapie is net zo belangrijk als onderdeel van de behandeling. Oudere mensen moeten deze kans absoluut grijpen en er niet voor terugdeinzen. Ondertussen zijn er studies die aantonen dat psychotherapieën ook goede resultaten boeken bij ouderen. Op oudere leeftijd zijn cognitieve gedragstherapie en probleemoplossende therapie het meest effectief gebleken.
Leeftijdsdepressie: ziekteverloop en prognose
Als depressie niet op oudere leeftijd wordt behandeld, is de psychische stoornis meestal chronisch. Zelfmoordpogingen komen bijvoorbeeld veel vaker voor bij ouderen dan bij jongeren. Daarom is het belangrijk om depressie op oudere leeftijd te herkennen en te behandelen.
Een doodswens bij ouderen is echter niet automatisch een indicatie voor leeftijdsdepressie. Als er geen andere depressieve symptomen optreden, kan dit onafhankelijk van een psychische stoornis optreden. Sommige oude mensen hebben het gevoel dat ze hun leven hebben geleefd en willen ermee eindigen.
Enkele jaren geleden werd aangenomen dat de prognose voor depressie nogal slecht is. Ondertussen heeft onderzoek aangetoond dat een tijdige behandeling een goede kans van slagen heeft. 25 procent van de getroffenen wordt weer beter. Het recidiefpercentage is echter hoger op 50 procent dan op jongere leeftijd. Omdat het verloop van een depressie ook afhangt van de fysieke conditie van de persoon. En hij is met mensen leeftijd depressie meestal slechter dan jongere depressieven.