Diabetische voet is een veel voorkomende complicatie van diabetes (diabetes mellitus). Door de hoge bloedsuiker worden bloedvaten en zenuwbanen beschadigd. Dit veroorzaakt gemakkelijk zweren op de voet die geïnfecteerd kunnen raken. Met de juiste zorgmaatregelen en een goede bloedsuikerregeling kunnen meestal ernstige complicaties worden vermeden. Lees hier alle belangrijke informatie over de diabetische voet!
Diabetische voet: beschrijving
De term “diabetische voet” of “diabetische voet syndroom” (DFS) verwijst naar verschillende klinische beelden waarvan de gemeenschappelijke oorzaak de verhoogde bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus is:
- Bij ongeveer 30 tot 40 procent van de getroffenen wordt de diabetische voet veroorzaakt door diabeteszenuwbeschadiging (Diabetische polyneuropathie). Deze variant wordt ook wel neuropathische diabetische voet genoemd.
- In ongeveer 20 procent van de getroffenen is vasculaire schade en het gevolg stoornissen in de bloedsomloop de trigger voor de diabetische voet. Dan is er een lagerbloedige (ischemische) diabetische voet.
- Bij ongeveer 40 procent van de patiënten met een diabetesvoet zowel zenuwbeschadiging als stoornissen in de bloedsomloop verantwoordelijk is.
Een diabetische voet is een ernstig gevolg van diabetes mellitus. Hoe langer de diabetes aanhoudt en hoe slechter de bloedglucosespiegels worden ingesteld, hoe groter de kans dat deze optreedt. Over het algemeen hebben diabetici een risico van 25 procent op het ontwikkelen van een diabetische voet tijdens hun leven. De behandeling kan vervelend zijn. In het ergste geval dreigt een volledige amputatie van de teen, voet of hele been.
Diabetische voet: symptomen
Een diabetische voet drukt zich individueel anders uit bij de getroffen personen. Symptomen zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak en het stadium van de ziekte. Een neuropathische diabetische voet heeft andere symptomen dan een ischemische (minder goed gevoede) diabetische voet.
Ischemische diabetische voet – symptomen
De verminderde bloedstroom (verminderde perfusie) verkleurt meestal de huid bleek of blauwachtig. Bovendien voelt de huid vaak koel aan en kan de polsslag van de voetslagaders niet meer worden gevoeld.
Vanwege het gebrek aan bloedstroom (ischemie) krijgen de spieren niet langer voldoende bloed. Veel patiënten klagen over krampende pijn na korte rekoefeningen (Claudicatio intermittens). Als er een duidelijke circulatiestoornis is, kan deze pijn al in rust bestaan.
De tenen en hielen worden meestal voorzien van het ergste bloed, en daarom genezen verwondingen vooral slecht. Een banaal letsel leidt gemakkelijk tot een open zweer (zweer). Het omliggende weefsel ontsteekt of sterft zelfs (necrose). Meestal wordt necrotisch weefsel gitzwart en ziet het eruit als verkoold.
Neuropathische diabetische voet – symptomen
De gevoeligheid van de huidzenuwen is hier aangetast. Daarom zien de patiënten alleen drukpunten en pijn minder of helemaal niet: omdat getroffen personen bijvoorbeeld geen verwondingen aan de voet opmerken, sparen ze het gewonde gebied niet voldoende. Als gevolg hiervan kan de wond niet genezen, maar neemt deze zelfs toe met de tijd.
Bovendien kan een verkeerde uitlijning van de voet spieratrofie veroorzaken. Onjuiste belasting van de voeten veroorzaakt ook verhoogde druk op het hoornvlies. Deze hoornvliesstructuren bevorderen echter druk en schuifkrachten onder de huid, die diepe kneuzingen kunnen veroorzaken. Deze breken vaak later uit – het resultaat is een open diabetische voetzweer (Malum perforans).
De open zweer kan gemakkelijk worden besmet met bacteriën. Deze infecteren vaak ook het omliggende gezonde weefsel. Omdat een diabetische voet nog voldoende geperfuseerd is vanwege een polyneuropathie, is de huid van de voeten droog (vanwege een gebrek aan zenuwtoevoer naar de zweetklieren), maar nog steeds warm en rooskleurig (omdat deze nog voldoende bloedtoevoer heeft).
Symptomen met combinatie van beide klinische foto’s
Patiënten bij wie de diabetische voet tegelijkertijd te wijten is aan een bloedsomloopstoornis en schade aan de zenuwen, vertonen tekenen van ischemische diabetische voet, maar ervaren geen pijn.
Ernstclassificatie van voetlaesies
Diabetisch voetsyndroom verwijst naar de bovengenoemde klinische afbeeldingen (polyneuropathie, PAOD), die bij diabetici kunnen voortvloeien uit een verwonding van de voet aan een geïnfecteerde zweer (zweer). De voetlaesies zijn verdeeld in verschillende stadia (volgens Wagner), afhankelijk van hun ernst:
Grade 0 |
Risico: geen verwondingen maar mogelijk voetafwijkingen |
Klasse I |
Oppervlakkige wond |
Klasse II |
Diepe wond die reikt tot de pees of capsule |
Graad III |
Diepe wond reikt tot op het bot of gewricht |
Graad IV |
Dood weefsel (necrose) op de hiel of tenen |
Klasse V |
Dood weefsel (necrose) op de gehele voet |
Diabetische voet: oorzaken en risicofactoren
Een diabetische voet is het resultaat van jarenlange hoge bloedsuikerspiegel. Dit beschadigt zowel de bloedvaten (diabetische angiopathie) als de zenuwen (diabetische neuropathie) in de voet en in de rest van het lichaam.
Ischemische diabetische voet – oorzaken
Bij een ischemische diabetische voet worden met name de bloedvaten beschadigd, waardoor de bloedsomloop in de voet wordt belemmerd. Stoornissen in de bloedsomloop door vernauwing van de arteriële bloedvaten worden ook vaak aangeduid als perifere arteriële ziekte (PAOD). Het kan worden veroorzaakt door diabetes, maar ook door andere ziekten.
Vooral de vele suikers in het bloed van diabetespatiënten veroorzaken Schade aan de binnenwand van de bloedvaten, Meestal worden eerst de vaten van de voeten en het onderbeen aangetast. Naast een hoge bloedsuikerspiegel zijn er vaak nog andere vasculaire beschadigende factoren. Deze omvatten roken, hoge bloeddruk en verhoogde cholesterol.
Door de voortdurende beschadiging van de binnenste vaatlaag wordt de vaatdiameter steeds kleiner. Als gevolg hiervan kan er steeds minder bloed door de bloedvaten stromen – het weefsel wordt onvoldoende bloedcirculatie, Dat heeft er een gebrek aan zuurstof in het weefsel, dat alle metabolische processen in de cellen beïnvloedt. Bijvoorbeeld de Wondgenezing verstoordzodat verwondingen bij een diabetische voet veel erger genezen. Als het zuurstofgebrek erg groot is, sterven de cellen in het betreffende weefselgedeelte ook af zonder een oorzakelijk letsel (necrose).
Het tekort aan de bloedsomloop beïnvloedt ook de afweerfunctie van het lichaam. Pathogenen zoals bacteriën of schimmels hebben daarom een gemakkelijk spel: zelfs de kleinste wonden kunnen voldoende zijn voor bacteriën om het lichaam binnen te dringen en een infectie te veroorzaken.
Neuropathische diabetische voet – oorzaken
In een diabetische voet, vooral de zenuwbanen worden beschadigd door de verhoogde bloedsuikerspiegel, is er een neuropathische diabetische voet. Vanwege de zenuwbeschadiging merken veel patiënten geen verwondingen en wonden op de voet. Zonder behandeling kunnen deze echter gemakkelijk besmet raken. Zelfs pijn veroorzaakt door te strak of verkeerd schoeisel, blijft vaak onopgemerkt.
De zenuwbeschadiging kan ook vervormingen van de voet en het voetskelet veroorzaken. Artsen spreken dan van Charcot-voet, Vanwege het verminderde gevoel van pijn, worden kleine fracturen, bijvoorbeeld in het gebied van de tarsale botten, vaak lang niet opgemerkt. Ze kunnen leiden tot acute en chronische veranderingen in de enkels door botten te verwijderen en opnieuw op te bouwen en gewrichten te verstijven.
Diabetische voet: onderzoeken en diagnose
De juiste contactpersoon voor vermoedelijke diabetische voet is een specialist in interne geneeskunde en diabetologie of een gespecialiseerde specialist in voetchirurgie.
De arts voert eerst een gedetailleerd gesprek met de patiënt om zijn medische geschiedenis te registreren (anamnese). De patiënt moet alle huidige klachten en mogelijke reeds bestaande ziekten in detail beschrijven. De arts zal ook vragen stellen, bijvoorbeeld:
- Sinds wanneer is diabetes mellitus?
- Voelt u een tinteling of een gevoelloosheid aan de voeten?
- Ondervindt u pijn, druk of temperatuurveranderingen aan de voeten?
- Heeft u last van hypertensie?
- Rook je Zo ja, hoeveel en hoe lang?
- Welke schoenen draag je?
- Voer je regelmatig voetverzorging uit?
- Heb je last van nagel schimmel?
Lichamelijk onderzoek
Daarna zal de arts u lichamelijk onderzoeken en in het bijzonder uw voeten goed bekijken. De arts voelt bijvoorbeeld de huidtemperatuur en de voet pulseert om informatie te krijgen over een mogelijke bloedsomloopstoornis.
Verder onderzoek
In de regel is verder onderzoek nodig om de omvang van een verstoring van de bloedsomloop of zenuwschade precies te kunnen bepalen.
onderzoek |
Betekenis van de onderzoeksmethode |
Echografie (duplex) |
De duplex-echografie geeft aanwijzingen voor mogelijke aandoeningen van de bloedsomloop. |
Enkel-arm index |
De enkel-armindex is de verhouding tussen de systolische bloeddruk in het onderbeen en de bovenarm. Als het minder dan 0,9 is, spreekt dit voor arteriële occlusieve ziekte. |
Angiografie (DSA) |
Dit röntgenonderzoek met contrastmiddel kan de bloedvaten voorstellen. Vernauwingen of sluitingen kunnen worden geïdentificeerd. |
reflex testen |
Bij een neuropathische diabetische voet kunnen de zelfreflexen van het onderbeen / de voet zwakker zijn of niet langer worden geactiveerd. |
tuning-test fork |
Met behulp van een slag van de arts wordt de stemvorktrilling getest door aanhoudende trillingen van de vork. In een neuropathische diabetische voet wordt deze afgebroken. |
monofilament-test |
Door een 0,1 mm brede draad op de voetzool aan te brengen, wordt de aanslaggevoeligheid van de huid gecontroleerd. |
Uitstrijkje van de wond |
Voor wonden aan de voeten moet een uitstrijkje worden genomen om de exacte bacteriële ziekteverwekker te bepalen. Dan kan de juiste therapie worden gestart. |
Pedografie (drukmeting van de voet) |
De patiënt staat en loopt op een met sensor uitgeruste plaat. Dit kan een veranderde drukbelasting van de voet vertonen als gevolg van verkeerde uitlijningen. |
Diabetische voet: behandeling
Een diabetische voet kan alleen met succes worden behandeld als de oorzaken worden verholpen. De bloedsuikerspiegel moet daarom zo goed mogelijk worden ingesteld, zodat de vasculaire of zenuwschade niet verder vordert. Bestaande zenuwschade kan niet worden genezen, maar stoornissen in de bloedsomloop kunnen met verschillende maatregelen worden verbeterd.
Bij de behandeling van een diabetische voet zijn verschillende beroepsgroepen betrokken: naast artsen (diabetologen, voetchirurgen) zijn ook gespecialiseerde wondtherapeuten, podologen en orthopedische technici onmisbaar.
Bloedglucosecontrole
De belangrijkste maatregel om de progressie van de ziekte te voorkomen, is een zo nauwkeurig mogelijke bloedglucosecontrole. Of de bloedsuiker goed is aangepast, toont de “langdurige bloedglucosewaarde” HbA1c. Patiënten met de diagnose diabetische voet moeten een HbA1c hebben van onder 6,8 procent streven.
Risicofactoren uitschakelen
Het elimineren van risicofactoren voor perifere arteriële ziekte (PAD) is ook erg belangrijk: patiënten moeten niet roken, omdat dit de schepen ernstig kan beschadigen. Bovendien moet een bestaande hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte worden verlaagd met een geschikte therapie.
Training en regelmatige controle met de arts
Er worden verschillende trainingen voor diabetici aangeboden. Daar leren patiënten alles wat belangrijk is over diabetes. Dit omvat ook informatie over het voorkomen van een diabetische voet met de juiste voetverzorging en geschikt schoeisel. Bovendien worden patiënten getraind om veranderingen zoals huidscheuren, decubitus of nagelveranderingen vroegtijdig te herkennen.
Bovendien moeten diabetici altijd regelmatig naar de huisarts gaan om de voeten en onderbenen te onderzoeken en de bloedsuikerspiegel te regelen.
Dagelijkse inspectie en verzorging van de voeten
Zelfs jij als patiënt zou dat moeten doen inspecteer dagelijks je voeten, vooral met reeds bestaande vaat- en zenuwbeschadiging. Hiermee kunt u vroegtijdig veranderingen en lichte verwondingen detecteren. Op slecht zichtbare plaatsen kunt u een spiegel gebruiken om mogelijke verdikking van het hoornvlies, kneuzingen of likdoorns (Clavus) te detecteren.
Je moet de teenopeningen en -zolen elke dag wassen. Gebruik het milde, neutrale en hydraterende zepen, Kijk uit voor een watertemperatuur van 37 tot 38 graden Celsius en baden je voeten erin gedurende drie tot vijf minuten. Daarna zou je je voeten moeten hebben zorgvuldig drogen.
Vermijd dergelijke voetbaden huidletsels, In plaats daarvan moet u de wond behandelen met een huiddesinfectiemiddel, deze afdekken met een steriel gaasverband en naar de arts gaan.
Het wordt ook elke dag aanbevolen de voeten afromen (met uitzondering van de tussenruimten). Dit voorkomt dat de huid uitdroogt en scheurt. Gebruik een zalf of crème die veel vet maar weinig water bevat. Bovendien mogen er geen emulgatoren, geparfumeerde additieven en conserveermiddelen op de ingrediëntenlijst staan.
Besteed aandacht aan de goede nagelverzorging: U moet de nagels vijlen (niet knippen) en de hoeken afronden. Tipnagelschaar vormt een risico op letsel.
Sommige patiënten kunnen de reguliere pedicure niet alleen doen, bijvoorbeeld omdat ze moeite hebben met bukken. Dan moet u zeker een professionele medische voetverzorging te claimen.
Podotherapie als een remedie
Aan patiënten met diabetisch voetsyndroom kunnen podiatrie worden voorgeschreven als onderdeel van het Cure-regime voor de verzorging van hun voeten – alleen voor één of beide voeten.
Wanneer is een podotherapie in kwestie?
Een dergelijke therapie komt in twijfel als gevolgschade aan de voeten, zoals ontstekingen en wondgenezingsstoornissen. Als er al ontstekingen en zweren zijn gevormd, moet de behandeling door een arts worden uitgevoerd. De podoloog kan dan blijven zorgen voor die delen van de voet die nog niet zijn beschadigd.
Wat doe je in het kader van podotherapie?
De podiologische voetverzorging begint met een voetbad, een gedetailleerde medische geschiedenis, een inspectie van de voeten. Daarna volgt de daadwerkelijke medische voetverzorging voor diabetici. Deze omvatten:
- Ablatie van het hoornvlies: Door het verdikte hoornvlies te verwijderen, kan huidbeschadiging zoals scheuren, zweren en ontstekingen worden voorkomen. Hiervoor wordt het hoornvlies voorzichtig afgepeld en gemalen.
- Nail verwerking: Nagelbehandeling kan schade aan het nagelbed en de nagelwand, inclusief ingegroeide nagels, helpen voorkomen. Voor dit doel worden verdikte en vervormde nagels gesneden, gemalen en afgefreesd.
Opmerking: de combinatie van cornea-ablatie en nagelverwerking wordt een complexe podotherapie genoemd.
Bovendien behandelt de podoloog voetproblemen zoals ingegroeide nagels of schimmelinfecties tijdens een sessie.
Wat zijn de risico’s van een podotherapie?
Wanneer hij aan de nagels werkt, kan hij podoloog afglijden en zijn teen of voet verwonden. Deze wond kan – vooral bij diabetici – gemakkelijk infecteren en geneest slecht. Als er te veel hoornvlies wordt verwijderd, kunnen ze bovendien nieuwe formatie stimuleren. Podologie is uitgevoerd door ervaren mensen en is zeer veilig.
Waar moet ik op letten bij een podotherapie?
Het belangrijkste van een podotherapeutische behandeling is dat u zichzelf in handen van een getrainde professional legt.
drugs
Voor aandoeningen van de bloedsomloop kan de arts de dagelijkse inname van acetylsalicylzuur (ASA) voorschrijven. Het actieve ingrediënt heeft een “bloedverdunnende” werking.
Als een diabetische voet al ontstoken is, moeten de verantwoordelijke pathogenen worden geïdentificeerd door een uitstrijkje en worden behandeld met een geschikt antibioticum. Vaak zitten er verschillende ziektekiemen in de wond. Vervolgens kan de arts verschillende antibiotica of een breedspectrumantibioticum voorschrijven dat tegen meerdere ziektekiemen helpt. Het kan nodig zijn om een tijdje bedrust te hebben, zodat de open huid in vrede kan genezen.
wondreiniging
Wonden aan de voeten en onderbenen moeten niet alleen met medicijnen worden behandeld, maar moeten ook dagelijks worden schoongemaakt door getrainde professionals. Indien nodig moet dood weefsel worden verwijderd (debridement). De wond moet ook zacht worden opgeslagen, zodat er geen drukpunten meer ontstaan en de wond beter kan genezen. Veel ziekenhuisafdelingen van voetchirurgie bieden consulten over de behandeling van de diabetische voet.
Geschikt schoeisel en diabetische sokken
Goed passend schoeisel is erg belangrijk voor het genezen van wonden op diabetische voeten en om te voorkomen dat deze zich vergroten of terugkeren. De voeten moeten voldoende ruimte in de schoenen hebben en ze mogen nergens duwen. Indien nodig kan het voetbed worden aangepast met inzetstukken.
Een orthopedisch consult kan zeer nuttig zijn bij het kiezen van de juiste schoenen. De patiënt heeft mogelijk ook speciaal gemaakte diabetische schoenen nodig.
Er zijn ook speciale sokken voor diabetici die een betere ventilatie van de voeten mogelijk maken. De diabetische sokken hebben een hoog percentage katoen en hebben geen naden die doorligwonden kunnen veroorzaken. Diabetische kousen zijn verkrijgbaar in speciale winkels voor medisch schoeisel.
Ballondilatatie, stentinvoeging, bypass-operatie
Als een ischemische diabetische voet gepaard gaat met een vasoconstrictie, kan deze worden opgezwollen met behulp van een zogenaamde katheter (angioplastiek). Hiervoor zijn in principe verschillende methoden beschikbaar. Heel vaak zal men dat doen ballon uitgevoerd. Een buis wordt over de beenslagader (dijslagader) naar voren gebracht van de lies naar de vernauwde plaats. Bovenaan staat een inzetbare kleine ballon. Op de bestemming (vernauwing) wordt de ballon via de slang gevuld met lucht of vloeistof. Zodat hij het knelpunt kan oprekken.
Deze procedure alleen levert niet altijd het gewenste succes op: bij veel patiënten komt het al snel tot een nieuwe vernauwing op dezelfde plaats. Daarom, na het verwijden van het vat, een kleine metalen buis (stent) om het vat open te houden.
Als de vernauwing een langer vatgedeelte beïnvloedt, kan dat bypassoperatie logisch. Het knelpunt wordt omzeild met een chirurgisch ingebracht, ander bloedvat.
amputatie
In zeer ernstige gevallen van diabetische voet kan het nodig zijn om tenen, voeten of zelfs het been te amputeren. Daarvoor moeten echter alle andere therapeutische opties uitgeput zijn en de toestand van het getroffen ledemaat door een tweede arts worden onderzocht (second opinion).
Diabetische voet: ziekteverloop en prognose
Diabetische voet is een ernstige en veel voorkomende complicatie van diabetes mellitus. Diabetespatiënten hebben een risico van 25 procent op het ontwikkelen van een diabetische voet tijdens hun leven. Elk jaar worden in Duitsland ongeveer 40.000 voetamputaties uitgevoerd vanwege een diabetische voet. Dit maakt duidelijk dat de ziekte een zeer ernstige complicatie van diabetes is. De getroffenen hebben een zeer grote invloed op het ziekteproces. Als u erin slaagt het maximale uit uw bloedsuiker te halen, risicofactoren te elimineren en elke dag voor een grondige voethygiëne te zorgen, dan kunt u diabetische voet vaak vermijden.