Een gasbrand is een ernstige bacteriële infectieziekte. Synoniemen voor de ziekte zijn gasoedeem of kwaadaardig oedeem. Het gasgangreen is afkomstig uit de groep van de zogenaamde Clostridia en veroorzaakt meestal wondinfecties. Kenmerkend voor gasgangreen is de verhoogde gasvorming in de geïnfecteerde wond. Gasgangreen is een van de ernstigste bekende wondinfecties en is vaak dodelijk. Hier is hoe gasgangreen te herkennen en hoe de infectie te voorkomen.
Gashaard: beschrijving
Gasgangreen verwijst naar een ernstige wondinfectie met bepaalde bacteriën, de zogenaamde clostridia van de gasgangreengroep. Deze bacteriën, die bijna overal in de omgeving voorkomen, gedijen uitsluitend onder anaërobe omstandigheden, dat wil zeggen met uitsluiting van zuurstof. Artsen onderscheiden twee vormen van gasgangreen, een meer voorkomende exogene vormwaarbij de bacteriën van buitenaf in de wond komen, evenals een endogene vorm, Hier komen de clostridia de bloedbaan binnen via de darm en van daaruit in zacht weefsel zoals het spierstelsel. Het endogene gasgangreen is zeldzamer en treft vooral mensen wier immuunsysteem verzwakt is door een andere onderliggende ziekte.
Gasgangreen ontwikkelt zich snel – na vijf tot 48 uur verschijnt de ziekte. De bacteriën produceren gassen (vooral koolstofdioxide) in afwezigheid van zuurstof. Dientengevolge vormen zich karakteristieke bellen in de geïnfecteerde wond, waardoor het gasvuur zijn naam krijgt. Een ander kenmerk van gasgangreenbacteriën is de productie van bacteriële gifstoffen, zogenaamde exotoxinen (voornamelijk fosfolipase C en cytolysine). Deze veroorzaken onder andere stoornissen van de bloedstolling en kunnen een septische shock veroorzaken. Meerdere organen falen tegelijkertijd (falen van meerdere organen) – zonder tijdige behandeling kan de septische shock fataal eindigen.
In vroegere tijden was gasziekte relatief gebruikelijk en werd veel gevreesd voor zijn ernstige, vaak fatale verloop. Het is niet ongebruikelijk dat de ziekteverwekkers het lichaam binnendringen tijdens medische procedures met onreine instrumenten. Aangezien sterilisatie en desinfectie standaard zijn in de geneeskunde, is gasgangreen zeldzaam geworden. Een andere mijlpaal in de strijd tegen bacteriën zoals het gasgangreen was de ontdekking van antibiotica.
Gasgangreen: symptomen
De symptomen van gasgangreen ontwikkelen zich snel – gemiddeld ongeveer twee dagen. In sommige gevallen kunnen de eerste tekenen van de ziekte verschijnen, zelfs na vijf uur, maar uiterlijk op de derde dag verschijnen er kenmerkende symptomen van gasgangreen. De volgende symptomen duiden op een wondinfectie met gasgangreen:
- De wondpijn neemt plotseling aanzienlijk toe.
- Het gebied rond de wond zwelt sterk en vormt een wondoedeem.
- Het geïnfecteerde gebied wordt bruingeel, soms blauwzwart.
- De wond scheidt troebelbruine, stinkende afscheidingen.
- Onder de huid vormen zich donkerblauwe, met vloeistof gevulde bellen.
- Als men het aangetaste gebied aanraakt, is een merkbaar gekraak (crepitatie) hoorbaar, wat te wijten is aan de gasvorming van de bacteriën.
- De bacteriële toxines breken spieren en weefsels van het getroffen gebied af, waardoor het sterft.
Als de ziekte aanhoudt, kan een zogenaamde septische shock optreden. In deze levensbedreigende toestand daalt de bloeddruk plotseling drastisch, terwijl de hartslag sterk wordt versneld. De bacteriële toxines die de gasbranders afscheiden, interfereren ook met de bloedstolling. In de kleine bloedvaten wordt de stolling aanvankelijk sterk verhoogd, waardoor kleine stolsels (trombi) worden gevormd. Na een tijdje consumeren de stollingsfactoren echter zodat de normale bloedstolling niet meer werkt. Bloeden in huid en slijmvliezen en ook in organen zijn het resultaat. In deze toestand kunnen meerdere organen tegelijkertijd falen, artsen spreken van een falen met meerdere organen.
Gasgangreen: oorzaken en risicofactoren
De oorzaak van gasgangreen is een infectie met bacteriën uit de groep Clostridia. Tot 80 procent van de gevallen van gasgangreen zijn de veroorzaker Clostridium perfringens type A, zeldzamer zijn infecties met C. novyi, C. septicum, C. hystolyticum en andere bacteriën uit de zogenaamde gasgangreen-groep.
Clostridia ziet eruit als een staaf onder de microscoop; Vanwege de structuur van hun bacteriewand behoren ze tot de Gram-positieve bacteriën. De pathogenen vermenigvuldigen zich uitsluitend onder uitsluiting van zuurstof (anaëroob).
Ze hebben ook de bijzonderheid om zogenaamde sporen te vormen. Dit zijn een soort permanente vormen van de bacterie en zijn bijzonder bestand tegen hitte en ontsmettingsmiddelen. Ze kunnen bijvoorbeeld niet worden uitgeschakeld door eenvoudig hun handen te wassen. De actieve bacterievorm daarentegen is meestal gevoelig voor ontsmettingsmiddelen.
Clostridium perfringens wordt vrijwel overal in het milieu aangetroffen, maar vooral komt het gasgangreen in de bodem en in de darmen van zoogdieren voor. Infectie kan optreden wanneer wonden in contact komen met de bacteriën, zoals bij het werken met vuil of grond (bijvoorbeeld tuinieren). Fecale materie van dieren kan ook Clostridium perfringens herbergen, hetzij door letsel (zoals bij stabiel werk) of door besmet voedsel in het lichaam.
In vroegere tijden werden gasgangreeninfecties vaak veroorzaakt door niet-steriele chirurgische instrumenten – gelukkig speelt dit pad van infectie gelukkig geen rol meer. Af en toe komt gasgangreen ook voor bij drugsverslaafden die vervuilde naalden gebruiken.
Gasgangreen kan alleen optreden als de bacteriën in de wond zijn met uitsluiting van lucht. Als het gewonde gebied bijvoorbeeld slecht van bloed wordt voorzien, bijvoorbeeld wanneer de bloedvaten in shock samentrekken, kan dit een gasgangreeninfectie begunstigen. Ook kunnen ziekten geassocieerd met verminderde bloedstroom en dus verminderde zuurstofvoorziening van het weefsel (bijvoorbeeld diabetes mellitus of arteriosclerose) het risico op gasgangreen vergroten.
Vaak krijgen artsen naast de Clostridia ook meer bacteriën in de wond, en dan spreken artsen van een gemengde infectie. Deze betrokken pathogenen kunnen bovendien de omgeving in het geïnfecteerde weefsel veranderen, zodat gasgangreen gemakkelijker kan optreden.
Naast het exogene gasgangreen, waarbij de pathogeen van buitenaf het lichaam is binnengekomen, treden ook endogene gasgangreenziekten op. Ernstige ziekten die het immuunsysteem ernstig verzwakken, vormen meestal het startpunt van de infectie. De bacteriën, die ook in de darm voorkomen, passeren de darmbarrière en passeren het bloed naar de omliggende weefsels (zoals het spierstelsel), waar ze vervolgens gasgangreen veroorzaken.
Gasbrand: onderzoeken en diagnose
De meeste gasbrandwonden worden voorafgegaan door een verwonding, die meestal medische behandeling vereist. Als de arts constateert dat de wond plotseling opzwelt en pijn doet, is de vermoedelijke wondinfectie dichtbij. De arts stelt al de diagnose van gasgangreen vanwege kenmerkende symptomen, zoals blaarvorming of knetterende geluiden in het wondgebied.
Om de ziekteverwekker eenduidig te identificeren, neemt hij een monster van de wondsecretie, mogelijk ook van de aangetaste spieren. De monsters worden vervolgens meestal onderzocht in een speciaal laboratorium (bijvoorbeeld het Konsiliarlaboratorium voor anaërobe bacteriën van de Universiteit van Leipzig). Bovendien kan een röntgenonderzoek soms ook het gasgangreen aangeven als, bijvoorbeeld, een verhoogde ophoping van gas in het weefsel zichtbaar is op het röntgenbeeld. Aangezien gasgangreen snel een levensbedreigende loop neemt, is de snelst mogelijke diagnose vereist. Artsen moeten zowel ziekte als overlijden door gasgangreen melden bij de gezondheidsafdeling (registratieplicht).
Gasgangreen: behandeling
Als er een vermoeden bestaat van gasgangreen, start het medische team onmiddellijk de behandeling – zelfs als nog niet alle laboratoriumresultaten beschikbaar zijn. Omdat de ziekte een van de ernstigste bekende wondinfecties is en snel vordert, is er geen waardevolle tijd te verliezen in therapie. De behandeling van de gashaard is in principe gebaseerd op twee pijlers:
- wondbehandeling: De wond wordt gereinigd en gedesinfecteerd, dood weefsel moet worden verwijderd, indien nodig kan een amputatie van het getroffen lidmaat nodig zijn. Het doel is om de wond mogelijk in contact te brengen met zuurstof om verdere verspreiding van het gasgangreen te stoppen.
- Behandeling met antibiotica: Om de bacteriën te doden, plaatsen artsen antibiotica, b.v. Penicilline G, vaak gecombineerd met clindamycine of cefalosporines met metronidazol.
In sommige gevallen wordt een zogenaamde hyperbare zuurstoftherapie gebruikt. De patiënt ademt zuurstof in een ruimte met een verhoogde luchtdruk (drukkamer). Dit zou het zuurstofgehalte in het weefsel moeten verhogen. Ook in de lucht rondom de wond neemt het zuurstofgehalte toe. In professionele kringen is men het echter niet eens over de vraag of hyperbare zuurstoftherapie nuttig is voor gasgangreen.
In geval van shock is intensieve zorg vereist. Voor shockbehandeling, bijvoorbeeld, beheren artsen infusies en medicijnen die de bloedsomloop stabiliseren. Als het gaat om orgaanfalen, moet de orgaanfunctie – indien mogelijk – tijdelijk worden vervangen, bij nierfalen, bijvoorbeeld door een bloedwassing (dialyse).
Gashaard: voorkomen
Er zijn enkele maatregelen waardoor wondinfecties zoals gas gangreen worden vermeden:
- Als je een kleine verwonding hebt, maak deze dan schoon met veel water en desinfecteer de wond.
- De behandeling van grote of diepe wonden en bijtwonden is altijd in handen van een arts.
- Zwaar vervuilde wonden (zoals met grond, fecaliën of beten) moeten als preventief antibioticum worden behandeld.
- Ziekten zoals diabetes mellitus worden vaak geassocieerd met verminderde weefselperfusie en laten als diabetes altijd toe dat wonden door een arts worden onderzocht.
Gasgangreen: ziekteverloop en prognose
Gasgangreen is een relatief zeldzame maar gevreesde ziekte. Het sterftecijfer is hoog met 30 tot 50 procent. In endogeen gasgangreen dat voornamelijk immuungecompromitteerde individuen treft, is het risico om aan de ziekte te sterven nog groter. zal gas gangreen Op tijd erkend en neemt de therapie, maar een remedie is mogelijk.