Anthrax is een vaak ernstige ziekte die vooral de huid, longen of darmen aantast. De ziekte vereist een snelle en effectieve antibioticatherapie en kan dodelijk zijn. Ook door het potentiële gebruik als terroristisch wapen wordt de miltvuurpathogeen gevreesd. In Duitsland komt miltvuur slechts zelden voor. Lees hier alle belangrijke informatie over de symptomen en de behandeling van miltvuur.
Anthrax: beschrijving
De miltvuur is de bacterie Bacillus anthracis. Afgeleid van deze bacteriële naam is ook de ziekteterm “miltvuur”. De term miltvuur is gebaseerd op de waarneming dat de bij de autopsie overleden milt een bruingebrand uiterlijk heeft. De bacil kan resistente sporen vormen en dus tientallen jaren in de grond overleven. Overdracht gebeurt bijna uitsluitend via dieren of dierlijk materiaal. Een overdracht van mens op mens is niet eerder beschreven.
De grootste bekende miltvuuruitbarsting was vandaag in Jekaterinenburg in 1979. Maar ook in Duitsland zijn infecties keer op keer bekend geworden. In de jaren 2009, 2010 en 2012 werden verschillende drugsgebruikers ziek in Duitsland en Europa. De oorzaak was waarschijnlijk verontreinigde heroïne. Anthrax komt slechts sporadisch voor in Duitsland.
Anthraxpathogenen worden ook steeds opnieuw misbruikt als een bioterroristisch wapen. In 2001 verschenen verschillende brieven in de Verenigde Staten die besmet waren met het virus. Het viel 22 mensen, vijf stierven. Duizenden mensen, vooral Post-medewerkers, kregen het advies om antibiotica te nemen tegen miltvuur.
Anthrax wordt door de gezondheidsautoriteiten wereldwijd beschouwd als een grote bedreiging in de context van zowel normale infectieroutes als bioterrorisme.
Anthrax: voorkomen
De miltvuurpathogeen is in veel delen van de wereld te vinden, maar geeft de voorkeur aan warme klimatologische gebieden. Hij komt vooral voor in Afrika, Centraal- en Zuid-Azië. Zelfs in vochtige gebieden kan de ziekteverwekker zich heel goed verspreiden. In de bodem kunnen sporen van de bacterie tientallen jaren overleven. Daarom komt het keer op keer voor bij vee, vooral bij grazende dieren. Mensen in geïndustrialiseerde landen zijn zeer zelden besmet met de bacterie. Vooral personen die in nauw contact staan met vee worden getroffen.
De meest voorkomende vorm van de ziekte, miltvuur van de huid, komt volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ongeveer 2000 keer per jaar voor.
Anthrax: symptomen
Bij het begin van de ziekte zijn de tekenen niet erg specifiek voor miltvuur. De symptomen beïnvloeden eerst het gebied dat voor het eerst in contact kwam met de bacil. Het onderscheid met andere ernstige ziekten is belangrijk om de kansen op herstel door de juiste therapie te verbeteren. Afhankelijk van de infectieroute kunnen voornamelijk verschillende organen van miltvuur worden beïnvloed:
de cutane anthrax is de meest voorkomende vorm van miltvuurziekte. De ziekteverwekker dringt door externe verwondingen van de huid in het weefsel en begint zich te vermenigvuldigen. Na één tot zeven dagen ontwikkelen zich ontstekingshuidveranderingen op de plaats van infectie, die niet altijd pijn veroorzaken. Rond dit punt vormen zich meestal ook met vloeistof gevulde bellen. Later komt zwarte korst. Bovendien raken de lymfevaten ontstoken en zwellen de lymfeklieren. Kenmerkend is ook een vloeistofgerelateerde zwelling (oedeem) rond het ontstoken gebied. De schade in het weefsel is vaak erg zwaar en kan ook diepe weefsellagen aantasten. Om deze reden moet een chirurgische ingreep worden overwogen.
wanneer pulmonale anthrax De infectie vindt meestal plaats via het inademen van de sporen van de MiIzbranderregers. De tijd tussen infectie en uitbraak van ziekten (incubatietijd) is relatief kort, het duurt slechts enkele uren tot dagen. Longen miltvuur lijkt op een plotseling ontstaan van longontsteking met bronchitis. Dit maakt het moeilijk om miltvuur vroegtijdig te diagnosticeren. De symptomen omvatten een aantal ernstige algemene symptomen, zoals koude rillingen, braken en hemoptyse. Het bloedige sputum kan besmettelijk zijn. Long anthrax is de gevaarlijkste vorm van miltvuur omdat het ernstige ademhalingsproblemen kan veroorzaken.
De zeldzaamste vorm van miltvuur is de intestinale anthrax, Voor dit doel moet de ziekteverwekker het maagdarmkanaal bereiken, bijvoorbeeld door rauw of onvoldoende verwarmd vlees van een besmet dier te consumeren. Drie tot zeven dagen later breekt de ziekte uit. De symptomen zijn in eerste instantie ook niet specifiek voor darmantrax: patiënten krijgen hoge koorts, gecombineerd met diarree, misselijkheid, braken en verlies van eetlust. Later kan er ernstige bloeding in de darm optreden, met bloederige diarree tot gevolg. De ziekte kan overgaan in peritonitis, die zelfs met massale therapie zeer moeilijk te beheersen is.
de injectie miltvuur is een speciale vorm van miltvuur. Het treft vooral drugsgebruikers die drugs in de ader injecteren. Sommige gevallen zijn geassocieerd met met sporen verontreinigde heroïne. Geïnjecteerde miltvuur veroorzaakt massief oedeem en abcessen met ernstige ontstekingen die rond de injectieplaats beginnen. Weefselgebieden kunnen afsterven en vereisen een snelle chirurgische ingreep. De symptomen beginnen zeer variabel tussen één en tien dagen na de injectie.
In een bijzonder ernstig geval kan het anthraxvirus zich door het lichaam verspreiden en verdere schade aan organen veroorzaken. Anthrax-infectie kan bijvoorbeeld leiden tot ernstige meningitis (meningitis).
Anthrax: oorzaken en risicofactoren
De oorzaak van miltvuur is Bacillus anthracis. Er zijn twee vormen van bacteriën. Vooral in de actieve vorm zijn de beschermende capsule en het vermogen om toxines te produceren. Deze gifstoffen kunnen de bloedvaten beschadigen en leiden tot bloedingen. Bovendien vormt het miltvuurpathogeen sporen als een tweede vorm. Dit zijn inactieve vormen van het miltvuurpathogeen dat tientallen jaren in de bodem kan overleven.
Anthrax wordt beschouwd als een zoönose. Dit verwijst naar infecties die worden overgedragen van dieren op mensen of vice versa. De bacil komt veel voor bij vee. De dieren halen de sporen uit de grond en raken zo besmet met miltvuur. In het lichaam van de dieren verandert de inactieve sporevorm terug naar de actieve vorm van de bacil.
Mensen worden voornamelijk geïnfecteerd door direct contact met de miltvuurpathogeen, vaker via hun sporen. Er wordt aangenomen dat het uitbreken van huidverbranding eerdere schade vereist, zoals een wond of letsel. Vanwege de intacte huid kan de bacil niet doordringen. Om deze reden spelen insectenbeten een cruciale rol. 95 procent van de infecties met miltvuur beïnvloedt de huid.
Anthrax: onderzoek en diagnose
Het is belangrijk dat de diagnose vroeg in het anthrax wordt gesteld. Omdat de ziekte in principe levensbedreigend is. Ernstige behandeling kan echter vaak worden voorkomen door vroege behandeling. Daarom moet de medische geschiedenis nauwkeurig worden bepaald door de arts. Naast de vraag naar de eerste symptomen, omvat dit ook of de betrokken persoon bijvoorbeeld nauw contact heeft met vee of hun vlees. Voor drugsgebruikers zal de arts altijd denken aan de mogelijkheid van een anthrax-injectie als er symptomen aanwezig zijn.
De detectie van pathogenen kan op verschillende manieren worden gedaan. Van wonden wordt een uitstrijkje genomen. Bovendien moeten patiënten ook worden bemonsterd op bloedmonsters om zogenaamde bloedkweken te creëren. Via verschillende laboratoriummethoden kan de bacil direct en indirect worden gedetecteerd. Het onderzoek moet, indien mogelijk, worden uitgevoerd in zogenaamde referentiecentra voor miltvuur, waar een speciale kennis van de ziekteverwekker bestaat. Onder de microscoop is het uiterlijk van de miltvuurpathogeen typisch. Bij verder onderzoek kunnen ook verschillende stammen worden geïdentificeerd. In het verdere verloop kunnen ook antilichamen worden gedetecteerd.
Anthrax: behandeling
Een vroege start van de behandeling is cruciaal voor de kans op herstel. De basis voor de behandeling van miltvuur is een combinatie van een hoge dosis antibiotica. In ernstige gevallen moeten deze middelen intraveneus worden toegediend om ze nog sneller en efficiënter in weefsels en mogelijk aangetaste organen te brengen. Voor ernstige huid-weke delen infecties, moet het aangetaste weefsel operatief worden verwijderd.
Als andere therapieën falen, of als de ziekte bijzonder ernstig is, kunnen experimentele antilichamen (anthraximmunoglobuline) ook worden toegediend tegen de bacillustoxinen. Niet alle gegevens over de werkzaamheid van dergelijke therapie zijn echter nog beschikbaar. Zwaar zieke miltvuurpatiënten worden meestal op intensive care-afdelingen behandeld en speciaal gecontroleerd.
Anthrax preventie
Ter voorkoming van miltvuur dient direct huidcontact met dieren en (ruwe) dierlijke grondstoffen te worden vermeden. Voorwaarde voor infectie via de huid is minimaal een klein huidletsel. Intestinale miltvuur, anderzijds, is het gevolg van de inname van rauw vlees van besmette dieren. Dit is zeer zeldzaam in geïndustrialiseerde landen.
Een directe overdracht van de ziekteverwekker van persoon tot persoon is niet beschreven. Het kan echter niet worden uitgesloten. Daarom moeten patiënten die lijden aan miltvuur worden geïsoleerd en moeten er verhoogde beschermende maatregelen worden genomen in contact met besmette personen. Het vermoeden van een miltvuurinfectie moet al onder naam worden gemeld aan de gezondheidsafdeling en van daaruit aan de verantwoordelijke in Duitsland voor het besmettelijke ziektebeeld Robert Koch Institute.
Als mensen een bijzonder hoog infectierisico hebben, kan gedurende ongeveer tien dagen een preventieve behandeling met antibiotica plaatsvinden zonder enige indicatie van infectie. In sommige landen wordt een vaccin aangeboden voor personen met een hoog risico met miltvuurinfectie. Dit is echter niet beschikbaar in Duitsland. Dieren worden echter vaker preventief gevaccineerd.
Een relatief hoger infectierisico bestaat vooral in Afrika en in Centraal- en Zuid-Azië. Dit omvat gebieden waar de jaarlijkse gemiddelde temperatuur hoog is. Er is speciale zorg in de omgang met dieren en hun vlees is vereist.
Een vaccin tegen het miltvuurpathogeen is niet beschikbaar in Duitsland.
Anthrax: ziekteverloop en prognose
Anthrax is een ernstige aandoening die ondanks gerichte antibioticatherapie ernstig kan zijn. Vanwege de vaak niet-specifieke symptomen aan het begin van de ziekte, is het bijzonder belangrijk om een mogelijke miltvuurinfectie vroeg te overwegen.
De prognose van miltvuur hangt af van de infectieroute en het getroffen lichaamsgebied. In de meest voorkomende vorm sterft de miltvuur van de huid, bij voldoende therapie, minder dan één procent van de patiënten. Zonder antibioticabehandeling sterft daarentegen tot 25 procent.
Vooral gevaarlijk is de longantrax, waaraan vrijwel alle patiënten na drie tot zes dagen zonder therapie het slachtoffer worden. Zelfs als een therapie op tijd wordt gestart, sterft ongeveer de helft van alle patiënten in darm- en longantrax. De voorspelling is slechts iets beter voor het melken van de injectie. Hier sterft zelfs bij therapie ongeveer elke derde patiënt.
Als de behandeling begint, kan de regressie van de symptomen, vooral van de huid, dagen tot weken duren. Om deze reden mag antibioticatherapie niet voortijdig worden gestopt vanwege kennelijke ineffectiviteit.
Ook langetermijngevolgen van miltvuur worden beschreven. Deze omvatten vooral verhoogde vermoeidheid en snelle fysieke uitputting.