Slachtoffers van geweld en rampen ontwikkelen vaak een posttraumatische stressstoornis. Symptomen zijn meestal een algemene spanning, angst en prikkelbaarheid. Patiënten lijden ook aan pijnlijke herinneringen of de mentale terugval van het trauma. Verplaatsing of vermijding van triggerende factoren is ook typerend voor een posttraumatische stressstoornis. Symptomen zoals angst nemen hierdoor toe. Lees meer over tekenen van posttraumatische stressstoornis.
Post-traumatische stressstoornis: symptomen verschijnen later
De symptomen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) treden meestal niet onmiddellijk op. In de regel ontwikkelen zich meestal shocksymptomen tijdens de ervaren noodsituatie: mensen kunnen niet emotioneel reageren op de gebeurtenissen en zijn verbluft. De getroffen personen rapporteren het gevoel van “naast elkaar staan”. De situatie lijkt hen dan onwerkelijk. Het is een beschermend mechanisme van het lichaam, dat wordt gebruikt om te overleven. Deze reactie op massale stress wordt een acute stressreactie genoemd.
Terwijl deze symptomen evolueren en zich manifesteren, noemen experts ze posttraumatische stressstoornis. Symptomen verschijnen vaak pas maanden tot jaren later. Ze kunnen erg variëren, maar ze moeten altijd serieus worden genomen. Aangezien de symptomen vergelijkbaar zijn met die van andere ziekten (zoals depressie, borderline persoonlijkheidsstoornis), moeten deze altijd worden uitgesloten, wat niet altijd gemakkelijk is. Een belangrijk onderscheidend criterium is dat de symptomen van PTSS pas optreden nadat een trauma is ervaren.
Post-traumatische stressstoornis: symptomen in detail
De belangrijkste symptomen van posttraumatische stressstoornis zijn:
- Het onvrijwillige geheugen en het herbeleven van het trauma (intrusies en flashbacks)
- Vermijden, onderdrukken en de gebeurtenissen vergeten
- Nervositeit, angst en prikkelbaarheid
- Afvlakking van gevoelens en interesses
Onvrijwillig herbeleven van het trauma (intrusies, flashbacks)
De getroffenen worden spontaan overweldigd door opkomende herinneringen aan de traumatische ervaring en kunnen deze niet willekeurig beheersen of onderdrukken. Voor sommigen komen alleen fragmenten van het geheugen tevoorschijn terwijl anderen last hebben van zogenaamde flashbacks. Flashbacks beschrijven de hallucinerende weg terug in de actie. De getroffenen voelen dat ze de situatie mentaal opnieuw beleven. Triggers zijn vaak zogenaamde sleutelprikkels, dus als een oorlogsslachtoffer bijvoorbeeld geschreeuw hoort of een vuurslachtoffer rook ruikt. Het terugkeren van traumatische herinneringen in de vorm van nachtmerries is ook typerend voor de posttraumatische stressstoornis. Fysieke symptomen, zoals kortademigheid, tremoren, duizeligheid, hartkloppingen en zweten kunnen dan optreden.
Vermijden, onderdrukken en vergeten
Voor hun eigen bescherming vermijden veel slachtoffers die gedachten, situaties en activiteiten die de herinnering aan de gebeurtenis kunnen wekken. Iedereen die getuige is geweest van een verkeersongeval vermijdt bijvoorbeeld het openbaar vervoer en autorijden. Slachtoffers van brand kunnen voorkomen dat kaarsen of vuren worden ontstoken. Deze vermijding is contraproductief voor herstel op de lange termijn. Het verhoogt de angst en posttraumatische stressstoornis symptomen.
Zenuwachtigheid, angst en prikkelbaarheid (hyperarousal)
Veel slachtoffers van trauma’s zijn heel openhartig en hun zenuwen zijn leeg. Ze zijn extreem waakzaam (hypervigilant) omdat ze onbewust zichzelf altijd riskeren. De slachtoffers zijn erg bang en angstig. Op de lange termijn is deze aandoening zeer stresserend voor het lichaam en komt het tot concentratieproblemen. De aandachtsspanne wordt met de tijd steeds korter. Een boek lezen of een film kijken wordt soms onmogelijk voor de slachtoffers van het trauma.
Deze algemene spanning leidt tot milde prikkelbaarheid en onevenredige woede-uitbarstingen. Familieleden melden een plotselinge verandering in de houding van eerder evenwichtige en ontspannen mensen.
Als deze permanente spanning zelfs ’s nachts aanhoudt, leidt dit tot in slaap vallen en in slaap blijven. Bovendien lijden sommige patiënten aan nachtmerries. Een niet-bestaande nachtrust is op de lange termijn erg schadelijk. De getroffenen kunnen zich niet goed ontspannen en lichaam en geest krijgen geen kans om te herstellen. Bijgevolg neemt meestal het laadvermogen in het dagelijks leven af. De aanhoudende angst en spanning kunnen vaak een beetje worden opgelost met sport en lichaamsbeweging. Het overwinnen is voor veel patiënten erg groot.
Afvlakken van interesses en gevoelens (Numbing)
De levensvreugde kan duurzaam worden beïnvloed door een posttraumatische stressstoornis. Vaak verliezen de patiënten alle interesses en trekken ze zich terug uit het sociale leven. Ze verliezen de vreugde van het leven en plannen hun toekomst niet meer. Sommigen kunnen ook niet langer iets voelen. Emoties zoals vreugde, liefde of verdriet kunnen niet meer goed worden ervaren. Het komt tot een dof gevoel (Numbing = Numbing-gevoel). De traumaslachtoffers voelen zich vaak vervreemd en hebben het gevoel dat de ervaring hen scheidt van hun medemensen en familieleden. Deze verandering in emotioneel leven eindigt vaak in een depressie.
Complexe posttraumatische stressstoornis: symptomen
Sommige traumaslachtoffers vertonen ook een persoonlijkheidsverandering als gevolg van de posttraumatische stressstoornis. Men spreekt dan van een complexe posttraumatische stressstoornis. Symptomen gaan meer over gedrag en persoonlijkheid:
- Verandering van emotieregulatie (seksualiteit, woede, zelfbeschadigend gedrag)
- Veranderingen in aandacht en bewustzijn
- Veranderde zelfperceptie (schuldgevoelens, schaamte, isolatie, verlies van eigenwaarde)
- Veranderingen in relaties met anderen (vertrouwensproblemen)
- Somatisatie (pijn zonder lichamelijke oorzaak)
- Verandering van levenshouding (hulpeloosheid, hopeloosheid, geen levensvreugde)
Enkele symptomen in detail:
Verandering van emotieregulatie en impulscontrole
Emotionele regulatie en impulscontrole worden vaak verstoord in een complexe posttraumatische stressstoornis. Gevoelens als woede, woede en agressie kunnen niet met de nodige afstand worden beschouwd. Dit leidt tot onevenredige emotionele uitbarstingen of er wordt een enorme inspanning gedaan om dit verlies van controle voor de medemensen te verbergen. Vaak ‘helpen’ de getroffenen zichzelf met alcohol of drugs om zichzelf te kalmeren en de complexe posttraumatische stressstoornis aan te pakken.
De complexe posttraumatische stressstoornis brengt verschillende gedragsveranderingen met zich mee. Zelfbeschadigend gedrag komt bijvoorbeeld vaak voor bij de getroffenen. Overmatig leven of het vermijden van seksuele activiteit neemt ook toe.
Verandering van aandacht
Bovendien brengt een complexe posttraumatische stressstoornis vaak een verandering van aandacht met zich mee. Patiënten raken in een zogenaamde dissociatieve toestand. Een tijdlang zien ze de buitenwereld niet meer correct, “naast elkaar staan” en lijkt alles onwerkelijk voor hen.
somatisatie
Sommige patiënten met een complexe posttraumatische stressstoornis hebben de neiging te somatiseren. Ze lijden aan fysieke symptomen waarvoor geen organische oorzaak kan worden gevonden.
Veranderingen in relaties met anderen
De relatieperceptie lijdt ook onder de complexe posttraumatische stressstoornis. Complexe getraumatiseerde mensen hebben vaak moeite om betrokken te raken bij menselijke nabijheid. Door de traumatiserende ervaring is het vertrouwen moeilijk en is het contact met mensen moeilijk te betreden. Vaak hebben complexe getraumatiseerde mensen geen goed gevoel voor hun eigen grenzen en overschrijden deze soms.
De dagelijkse coping en kwaliteit van leven kunnen ernstig worden aangetast door een (complexe) Posttraumatische stressstoornis. symptomen In het begin worden de getroffenen vaak niet geassocieerd met hun traumatische ervaringen, waardoor ze moeilijk te identificeren zijn.