Ballisme is een zeldzame bewegingsstoornis die wordt gekenmerkt door onwillekeurige slingerende bewegingen. De oorzaak is de schade aan een zenuwcelgebied in de middenhersenen. Voor de behandeling worden geneesmiddelen tegen epilepsie gebruikt. Lees hier alles over symptomen, diagnostiek en therapie van ballisme!
Ballisme: beschrijving
Het woord ballisme komt van het Grieks en betekent “gooien” of “slingeren”.
De ballisme manifesteert zich als een verreikende, snelle en slingerende bewegingssequentie die impulsief optreedt. De spin wordt ook Jaktation genoemd. Deze bewegingsstoornis wordt vooral benadrukt op de rompdelen van de armen en benen, dat wil zeggen de bovenarmen en dijen. Tijdens de meest voorkomende ballistische aanvallen is er een groot risico op letsel voor de betrokken persoon, omdat de bewegingen niet controleerbaar zijn.
Ballisme is een van de zogenaamde hyperkinetische bewegingsstoornissen. Hyperkinetisch betekent: met “overmatige energie”.
Vaak vindt ballisme eenzijdig plaats. In dit geval spreken we van hemiballisme. Soortgelijke overschietbewegingen komen voor in de chorea of athetosis. Gedeeltelijk wordt ballisme ook opgevat als een vorm van chorea. Dit verwijst naar snelle en oncontroleerbare bewegingen van het gezicht en de romp-verre delen van de armen en benen.
Ballisme: oorzaken en mogelijke ziekten
De oorzaak van de ballisme is schade op het gebied van bewegingscontrole van de hersenen (inclusief de globus pallidus, putamen of caudate nucleus). Vaak betreft het een speciaal hersengebied, de zogenaamde subthalamische kern. Deze kern (= kern) van grijze materie behoort tot de zogenaamde Zwischenhirn. Het bevindt zich op een centrale positie in de hersenen onder een belangrijk schakelpunt voor inkomende en uitgaande zenuwsignalen, de thalamus.
De subthalamische kern is betrokken bij een belangrijk regulerend systeem van bewegingscontrole en regulatie en heeft een remmende functie. Omdat het brein uit twee helften bestaat, geeft het het twee keer. Als het slechts aan één kant faalt, treedt de bewegingsstoornis slechts aan één kant op (hemiballisme). Een overactiviteit van de subthalamische kern leidt echter tot hypokinetische bewegingsstoornissen, wat betekent dat de getroffenen bijzonder slecht in beweging zijn.
In de meeste gevallen is een (tijdelijke) bloedtoevoer van deze subthalamische kern door een bloeding of een vaatocclusie verantwoordelijk voor de symptomen van de ballistiek. Maar infecties (zoals syfilis of tuberculose) evenals tumoren en metastasen kunnen de subthalamische kern beschadigen. In zeldzame gevallen zijn hersenletsel verantwoordelijk voor de ballisme. Terwijl slaap leidt tot een verlichting van de symptomen, neemt de ballisme toe met mentale opwinding.
Ballisme: wanneer moet je naar de dokter?
Ballisme is altijd een ernstig symptoom dat moet worden opgehelderd door een neuroloog.
Ballisme: wat doet de arts?
De specialist in diagnose en therapie van ballisme of hemiballisme is de neuroloog, een specialist in ziekten van het zenuwstelsel. Meestal kan de diagnose al worden gesteld door de typische beschrijving of een waargenomen aanval. Het is echter niet eenvoudig om de drie vergelijkbare bewegingsstoornissen, chorea, athetosis en ballisme te onderscheiden.
Voor het onderscheid is een gedetailleerde beschrijving van de aanvallen belangrijk. Allereerst zal de arts vragen stellen zoals:
- Hoe lang duurt de bewegingsstoornis?
- Hoe vaak komen ballistische afleveringen voor?
- Zijn er factoren die een ballisme veroorzaken?
- Komt de bewegingsstoornis voort uit rust of beweging?
Daarna zal de arts de patiënt neurologisch gedetailleerd onderzoeken. Daarnaast controleert hij de functie van de twaalf hersenzenuwen, individuele hersengebieden en de gevoeligheid evenals motorische vaardigheden.
Bovendien kan het nodig zijn om bloed en hersenwater te onderzoeken. Om hersenwater te winnen, moet een zogenaamde CSF of lumbale punctie worden uitgevoerd. Om dit te doen, wordt een naald ingebracht tussen de onderste lendenwervels om wat hersenwater uit de ruimte rond het ruggenmerg te trekken.
Zelfs zogenaamde imaging-onderzoeken zoals computertomografie (CT) of magnetic resonance imaging (MRI) kunnen nuttig zijn bij de juiste diagnose. Verkalkingen of infarcten kunnen verschijnen in het gebied van de subthalamische kern.
In bepaalde gevallen wordt een opname van de hersengolven (elektro-encefalogram) uitgevoerd.
Ballisme: behandeling
Om een ballistische aanval te onderbreken, wordt meestal het anti-epileptische (anticonvulsieve) valproaat of zogenaamde neuroleptica gebruikt. Minder vaak worden de zogenaamde benzodiazepinen gebruikt. Tijdens een ballistische aanval moet het slachtoffer worden beschermd tegen letsel door de ausschlagenden-bewegingen.
In ernstige gevallen kan neurochirurgische interventie in de vorm van elektrische stimulatie of verwijdering van bepaalde delen van de hersenen (stereotactische hersenchirurgie) worden beschouwd als een langdurige behandeling.
Ballisme: je kunt dat zelf doen
ballismus kan een indicatie zijn van een ernstige neurologische aandoening. Zoek een arts!