Lange tijd werd borderline-therapie als bijzonder problematisch beschouwd – vooral omdat patiënten snel teleurgesteld zijn en vaak voortijdig stoppen met de behandeling. Dankzij speciale therapeutische concepten is de prognose vandaag echter veel optimistischer dan enkele jaren geleden. De specifieke uitdagingen van borderline-ziekte zijn echter niet gemakkelijk voor zowel de patiënt als de therapeut. Omdat borderline wordt geassocieerd met een sterk lijden, is het belangrijk om zo snel mogelijk professionele hulp te zoeken. Lees hier alle belangrijke informatie over borderline-therapie.
Is borderline te genezen?
Lange tijd werd de behandeling van borderline-patiënten bijzonder problematisch geacht. Zoals in de relatie met alle andere mensen, hebben Borderliners de neiging om de therapeut eerst te idealiseren, om hem extreem te devalueren op zijn minst teleurgesteld verwachting. Frequente therapeutwisselingen en stopzettingen van de behandeling zijn het gevolg.
Het vooruitzicht op een volledige borderline-remedie is laag. De kansen voor patiënten om de ernstigste effecten van de aandoening onder controle te krijgen, zijn echter aanzienlijk toegenomen. Voor patiënten die gevoelig zijn voor zelfbeschadigend gedrag (auto-dilatatie) of zelfs suïcidaal zijn, is een stationaire therapie-eenheid eerst belangrijk. Vooral jongere mensen met borderline profiteren van het gestructureerde leven in de faciliteit.
Het voordeel van een poliklinische borderline-therapie is dat de patiënten leren omgaan met de conflicten met hun gebruikelijke omgeving. Het bereik van poliklinische borderline-therapieën is echter zeer beperkt.
Of borderline te genezen is, hangt ook af van de ernst van de symptomen en de sociale situatie. Moederschap en huwelijk moeten het herstel bevorderen. Vanaf de leeftijd van 30 verdwijnen de impulsieve symptomen en wordt het omgaan met de psychische stoornis gemakkelijker.
Borderline-therapie: dialectische gedragstherapie (DBT)
De doorbraak in borderline-behandeling werd bereikt door de Amerikaanse therapeut Marsha Linehan. Ze ontwikkelde de Dialectic Behavioral Therapy (DBT), die speciaal was afgestemd op Borderliner. Dit is een speciale vorm van cognitieve gedragstherapie.
In de eerste fase van de therapie zijn de borderline-patiënten aanvankelijk gestabiliseerd. De focus ligt op strategieën die voorkomen dat de patiënt zichzelf blijft schaden of de therapie voortijdig beëindigt. Als onderdeel van een groepstherapie worden verschillende nieuwe gedragingen en denkwijzen getraind. Doelen zijn:
- De perceptie van zichzelf en anderen is verbeterd.
- Maatregelen voor zelfbeheersing en het omgaan met crises worden geoefend.
- Extreem zwart en wit denken wordt verminderd.
- Het omgaan met stress en het beheersen van de eigen gevoelens worden aangeleerd.
Het is pas in een tweede fase van de therapie dat de lastige gebeurtenissen in het leven, die hebben bijgedragen aan de aandoening, in beeld komen. In tegenstelling tot een psychoanalytisch verantwoorde therapie, gaat het niet om het opnieuw ervaren en doorwerken van de traumatische ervaring, maar om het leven met ervaring te accepteren als onderdeel van het persoonlijke maar voltooide verleden.
De derde fase van de therapie is gericht op het toepassen van wat in het dagelijks leven is geleerd, het vergroten van het zelfvertrouwen en het ontwikkelen en implementeren van persoonlijke levensdoelen.
Borderline-therapie: psychodynamisch-conflictgerichte psychotherapie
Naast gedragstherapie zijn psychodynamische therapieën een mogelijkheid voor borderline-patiënten. Studies bevestigen hun effectiviteit, althans voor volwassen patiënten. Zoals alle therapieën die hun wortels hebben in de psychoanalyse, ligt de focus hier op het begrijpen van relaties tussen biografische ervaringen en huidige problematische relaties en gedragingen. Ze moeten leiden tot een mentale work-up van de traumatische ervaringen.
Psychodynamisch-conflictgerichte psychotherapie richt zich op:
- Trauma’s overwinnen
- Het zelfbeeld van de patiënt werd versterkt of zelfs opgebouwd
- De relatievaardigheden verbeterden
- Het typische zwart-witte denken ontmanteld
- Het vermogen om de eigen gevoelens en impulsen te beheersen, versterkt (affectregulatie)
Borderline-therapie: gezinstherapie
Vooral bij de borderline-therapie van adolescenten is het cruciaal om het gezin erbij te betrekken. Enerzijds omdat dit het voor familieleden gemakkelijker maakt om met het getroffen familielid om te gaan. Maar bovenal omdat samenwerking met het gezin een essentiële voorwaarde is voor de jongere om zijn denk- en gedragspatronen succesvol te veranderen.
Vooral belangrijk is de betrokkenheid van het gezin, als de stoornis ten minste gedeeltelijk zijn oorsprong vindt in het gezin. Als er pathologische relatiepatronen in het gezin zijn, kan een familietherapie zinvol zijn.
Borderline-therapie: verdere vormen van therapie
Andere therapieën die worden gebruikt bij borderline-aandoeningen zijn onder meer:
- Mentalisatie-gebaseerde therapie (MBT): Mentalisatie-gebaseerde therapie helpt de patiënt beter om te gaan met zichzelf en andere mensen. Mensen met borderline hebben moeite om hun eigen gedrag en dat van anderen te beoordelen. In deze vorm van therapie leert de betrokkene de achtergrond van gedragspatronen beter te interpreteren en te begrijpen.
- Schemagerichte therapie / Schemagerichte therapie: Schemagerichte therapie is afhankelijk van het feit dat elke persoon vanaf zijn kinderjaren patronen ontwikkelt om met ervaringen om te gaan. Als niet aan de basisbehoeften van kinderen wordt voldaan, vormen deze ongezonde strategieën en denkpatronen. Patiënten met borderline verwachten bijvoorbeeld vaak dat ze in de steek worden gelaten en zijn verdacht van anderen. Het doel van de schematherapie is om negatieve patronen van gedachten en gevoelens te herkennen en te verwerken.
- Op overdracht gerichte psychotherapie (TFP): borderline-patiënten hebben vaak een uitgesproken zwart-wit of goed of slecht denken. De therapeut is geïdealiseerd of wordt als bedreigend ervaren. Oude relatie-ervaringen, bijvoorbeeld met de ouders, de patiënt gaat over op de therapeut. De therapeut kan bijvoorbeeld worden ervaren als een strenge vader. De op transmissie gerichte therapie werkt samen met de patiënt om deze transmissies te herkennen en te wijzigen.
Borderline-therapie: medicatie
Sommige patiënten krijgen ook een medicamenteuze therapie. Borderline kan echter niet alleen met medicijnen worden behandeld – er zijn geen speciale borderline-medicijnen. Stemmingsstabilisatoren zoals lithium kunnen echter helpen om extreme emotionele toestanden te beheersen.
Patiënten met borderline-angstpatiënten schrijven benzodiazepines, zoals lorazepam, vaak voor aan de arts of psychiater. Benzodiazepines zijn echter zeer verslavend en mogen slechts kort worden gebruikt. Als ook depressie optreedt, worden selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s) gebruikt.