Naarmate de dagen korter en donkerder worden, vervallen sommige mensen in een winterdepressie: ze zijn depressief en impotent, hebben een extreme behoefte aan slaap en hunkeren naar snoep. Winterdepressie is een seizoensdepressie. Jaar na jaar begint het in de herfstmaanden, in het voorjaar is het weer voorbij. Lees hier alle belangrijke informatie over winterdepressie.
Winter Depressie – Beschrijving
Winterdepressie is een van de seizoensstoornissen van het emotionele leven (SAD = seizoensgebonden affectieve stoornis). Het komt elk jaar voor in het donkere seizoen: winterdepressies beginnen in de herfstmaanden en eindigen meestal in de lente. Gedurende deze tijd klagen patiënten over gebrek aan energie en overmatig verdriet. Ze hebben een uitgesproken behoefte aan slaap en meestal meer eetlust dan normaal, vooral op snoepgoed.
SAD komen veel minder vaak voor in andere seizoenen – zelfs in de zomer. Sommige patiënten met SAD zijn niet depressief maar manisch, wat betekent dat ze ongepast euforisch zijn, vatbaar voor gebrek aan afstand en overmoed.
Niet elke depressie in de winter is een winterdepressie
Natuurlijk worden mensen zelfs in de winter ziek van klassieke depressies. Slechts ongeveer een op de tien depressies die in de winter voorkomt, is eigenlijk een echte winterdepressie.
Winterdepressie komt minder vaak voor dan andere soorten depressie. Volgens schattingen lijdt ongeveer één tot drie procent van de volwassenen in Europa aan ED.
Omdat de depressieve symptomen tijdens het winterseizoen regelmatig verschijnen, wordt winterdepressie gerapporteerd in de groep van recidiverende depressieve stoornissen.
Vrouwen worden meer getroffen door winterdepressie dan mannen. Zelfs kinderen en adolescenten kunnen ziek worden. In meer zuidelijke landen komt winterdepressie minder vaak voor. Op de noordelijke breedtegraden komt het vaker voor.
winter Blues
Een onschadelijke – omdat veel zwakkere – vorm is de winterblues. De bluespatiënten reageren niet en zijn humeurig, slepen zichzelf door de donkere dagen, maar zijn niet echt depressief. Onder professionals wordt deze mildere vorm ook subsyndromaal SAD (s-SAD) genoemd.
Winterdepressie: symptomen
De symptomen van winterdepressie verschillen in sommige opzichten van die van klassieke depressie. Mensen met winterdepressie zijn dus extreem moe tot het punt van slaperigheid (hypersomnie). Vooral ’s morgens vinden ze het moeilijk om uit bed te komen.
Een ander typisch symptoom van winterdepressie is een verhoogde eetlust en hunkering naar koolhydraten, vooral snoep. Daarom komen patiënten in de winter regelmatig aan. Een grotere behoefte aan slaap en verlangen naar snoep zijn niets ongewoons in de winter. Alleen wanneer deze moeten degenereren en een last worden, is een behandeling noodzakelijk.
Andere symptomen van winterdepressie zijn
- onbeholpenheid
- Algemene lusteloosheid
- onbalans
- Ingedrukt humeur
- prikkelbaarheid
- lusteloosheid
- Sociale contacten en de eigen persoon verwaarlozen
Winterdepressie: oorzaken en risicofactoren
Bij het ontstaan van depressiegenen spelen hormonen, maar ook stress en stressverwerking een rol. Experts vermoeden de oorzaak van het ED, vooral in de veranderde lichtomstandigheden in de winter. Depressie kan het gevolg zijn van een veranderde hormoonproductie in het donkere seizoen.
Weinig licht, veel melatonine
Als het ’s avonds donker wordt en er minder licht in het oog valt, is dit een signaal voor de pijnappelklier. Ze laat het hormoon melatonine vrij – de mens wordt moe. In de winter is de lichtintensiteit over het algemeen lager. Daarom wordt gedurende de dag meer melatonine afgegeven.
Bij patiënten met winterdepressie is de informatiestroom van de visuele cellen in het oog naar de hersenen verstoord. Hun visuele cellen zijn minder gevoelig voor licht dan andere mensen. Als het licht in de winter schaars is, worden de hersenen sowieso sterker gestimuleerd tot de productie van het slaaphormoon. Dit kan een verklaring zijn voor hun ernstige vermoeidheid en depressieve symptomen. Omdat melatonine ook bevochtigt, zorgt het voor een goed humeur.
Veel melatonine, weinig serotonine
De neurotransmitter serotonine is waarschijnlijk betrokken bij het begin van de winterdepressie. Voor de productie van melatonine zet het lichaam serotonine om – het serotonineniveau daalt. Dit heeft een effect op de geest: serotonine wordt beschouwd als een gelukshormoon – het verhoogt onder andere de stemming. Antidepressiva die het niveau van serotonine in de hersenen verhogen (SSRI = serotonine heropname remmer) kunnen winterdepressie verbeteren.
Als de hersenen serotonine missen, probeert het het tekort te compenseren: een overweldigend verlangen naar zoetheid komt over veel mensen met een winterdepressie. Suiker en sommige ingrediënten in chocolade helpen hersencellen weer op te bouwen met meer serotonine.
Veranderde bioklok
Het menselijk lichaam volgt een biologisch ritme. Bovenal wordt het slaap-waakritme gereguleerd door het licht in het oog. Bij mensen met winterdepressie is de bioklok blijkbaar geblokkeerd: ze laten late melatonine vrij en de productie gaat ’s ochtends op een hoger niveau door.
Winterdepressie: diagnose
Voor de diagnose van winterdepressie zijn de karakteristieke, terugkerende klachten in het donkere seizoen cruciaal. De depressieve symptomen treden op binnen verschillende winterseizoenen en verdwijnen volledig binnen 90 dagen.
Een sterkere behoefte aan slaap en zoetekauw zijn niet ongewoon in de winter. Alleen wanneer deze gedegenereerd moet worden, is een behandeling noodzakelijk. Alleen een psychiatrisch specialist kan een milde winterblues onderscheiden van een echte depressie. Daarom moet u in het koude seizoen niet aarzelen om de arts in saaie stemming te bezoeken. Hij zal eerst en vooral tot in detail met je praten om de ernst en bijwerkingen van de slechte stemming te kunnen inschatten.
Met deze kennis in gedachten onderzoekt de arts u fysiek, onder interne en neurologische aspecten. Bloedonderzoek, echografie (echografie) en in zeldzame gevallen helpen magnetische resonantiebeeldvorming van het hoofd om andere oorzaken uit te sluiten. Dit kunnen bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B12, dementie of hyperthyreoïdie (hypothyreoïdie) zijn. Verschillende medicijnen kunnen depressie veroorzaken of verhogen.
Een hulpmiddel bij de classificatie van depressieve klachten biedt vragenlijsten, die worden gebruikt in de poliklinieken van psychiatrische ziekenhuizen, door psychiaters en neurologen.
Winterdepressie: behandeling
lichttherapie
De belangrijkste therapieoptie voor patiënten met winterdepressie (SAD) is lichttherapie. De patiënt zit twee weken per dag vóór zonsopgang en na zonsondergang maximaal één uur voor een lichtapparaat met ongeveer 2500 lux. Dit verlengt de dag kunstmatig.
Met een sterkere lichtbron van 10.000 lux volstaat 30 minuten lichttherapie gedurende de dag. Met hun hulp kan de stemming al na een paar dagen lichter worden. Ter vergelijking: een zonnige dag kan tot 100.000 lux uitstralen.
Medicamenteuze behandeling
In het bijzonder is bij ernstige winterdepressie naast een medicamenteuze behandeling noodzakelijk. Het maakt gebruik van medicijnen die ook worden gebruikt bij andere vormen van depressie, met name selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s).
Psychotherapeutische ondersteuning
Naast licht en tabletten helpt psychotherapie ook. Cognitieve gedragstherapie heeft zich bijvoorbeeld bewezen voor de behandeling van winterdepressie.
Wat u zelf kunt doen
In de saaie maanden heeft het lichaam zoveel natuurlijk daglicht nodig als het kan krijgen. Dit geldt niet alleen voor mensen met winterdepressie. Verplaats veel naar buiten, zoals:
- wielersport
- joggen
- Langlaufen of skiën
- Nordic Walking
- Lange wandelingen, vooral ’s ochtends
Alle luiaards moeten onthouden dat zelfs een bewolkte hemel veel helderder is dan elke gewone kunstmatige lichtbron. De beweging in de frisse lucht moet de cyclus zo vroeg mogelijk in de eerste ochtend activeren. Zelfs een goed gestructureerd dagelijks programma kan een positief effect hebben op een winterdepressie.
Winterdepressie: ziekteverloop en prognose
De meeste patiënten met winterdepressie hebben een goede prognose, omdat meestal een consistente behandeling helpt. In het voorjaar kondigt de verbetering een toename van de prestaties en een toename van de activiteit aan, in de zomer zijn de betrokkenen symptoomvrij.
Nadat de winterdepressie is afgenomen, kan deze zelden in een post-fluctuatie komen in maart tot mei met een zeer vrolijke stemming. De overgangen naar manisch-depressieve ziekte verlopen hier vloeiend. Een specialist in psychiatrie kan de verschillende vormen van depressie onderscheiden.
Als er al verschillende seizoensafhankelijke afleveringen (SAD’s) zijn opgetreden, is het risico om in het najaar weer kapot te gaan relatief groot. De terugkeer van winterdepressie kan effectief worden tegengegaan met antidepressieve langdurige therapie (profylaxe).
Winterdepressie: preventie
Men kan een winterdepressie voorkomen: experts raden aan om met een lichttherapie te beginnen bij de eerste depressieve symptomen in de herfst. Net als bij andere depressies is, afhankelijk van de ernst van de winterdepressie, preventieve antidepressiva mogelijk. Deze worden het hele jaar door in kleine doses ingenomen.
Iedereen die geen langdurige voorbereidingen neemt, moet proberen het begin van een verdere daling van het sentiment tijdig op te merken. Als psychotherapie op tijd wordt gestart, is het vaak mogelijk om de symptomen van winterdepressie van tevoren te verlichten. Voor de behandeling van winterdepressie wordt vooral een lichttherapie gebruikt. Sterke blootstelling aan licht kan het gebrek aan lichtintensiteit in het donkere seizoen compenseren en de secretie van melatonine remmen. Lichttherapie is zelfs zeer effectief bij de behandeling van winterdepressie. Het kan al in de herfst worden gestart voor preventie. Als je jong bent Seasonal Affective Disorder je moet ook zoveel mogelijk buitenshuis doorbrengen.