keratitis

Hoornvliesontsteking: beschrijving

Het oog kan verschillende ontstekingen ontwikkelen – zowel buiten als binnen het gezichtsorgaan. Afhankelijk van welke structuren worden beïnvloed, moet men enkele gevaarlijke complicaties verwachten. In het geval van hoornvliesontsteking (keratitis) is een zeer belangrijk deel van het oog ontstoken met het hoornvlies. Daarom moet speciale aandacht worden besteed aan deze aandoening.

Wat is het hoornvlies en wat is de functie ervan?

Wanneer u van buitenaf naar een menselijk oog kijkt, verschijnt het hoornvlies (medisch: hoornvlies) aanvankelijk niet, omdat het transparant is. Het zit in het midden van de oogbol en vormt het voorste oppervlak voor de pupil en de iris. Als de pupil het venster van het oog is waardoor de lichtstralen invallen, dan is het hoornvlies als het ware het vensterglas. Dit maakt ook duidelijk waarom de gezichtsscherpte kan worden aangetast bij hoornvliesontsteking.

Rond het hoornvlies volgt de dermis (sclera), die het oog zijn kleur wit geeft. De grens tussen hoornvlies en sclera wordt limbus genoemd.

Het hoornvlies beschermt en stabiliseert het oog, aan de andere kant heeft het een refractief effect. Samen met de lens is het verantwoordelijk voor het bundelen van de binnenkomende lichtstralen in een focus op het netvlies. Zonder hoornvlies zou geen scherp zicht mogelijk zijn.

Hoe is het hoornvlies gestructureerd?

Het hoornvlies is iets kleiner dan een stuk van 1 cent en gelijkmatig gebogen. Het bestaat uit verschillende lagen, inclusief van buiten naar binnen:

• Epitheliale laag: absorbeert voedingsstoffen uit de traanfilm en absorbeert zuurstof;
• Stroma: geeft het hoornvlies hardheid en elasticiteit;
• Endotheellaag: absorbeert voedingsstoffen uit de waterige humor in het oog;

In het hoornvlies zijn talloze kleine zenuwuiteinden. Dit maakt het zeer gevoelig voor elke vorm van schade. Dat is logisch, want het detecteert vreemde lichamen en ziekten heel vroeg. Bovendien heeft het hoornvlies een hoge mate van regeneratie, zodat het zichzelf bij beschadiging snel kan vernieuwen. Hoe dieper het letsel gaat, hoe langer de genezing duurt.

Hoornvliesontsteking: symptomen

Hoornvliesontsteking kan verschillende oogsymptomen veroorzaken. Hoe het zich precies presenteert, hangt af van de oorzaak van de ziekte. Mogelijke typische symptomen van keratitis zijn:

• hevige pijn
• Vreemd lichaamsgevoel in het oog
• Lidkrampf (blepharospasme): knijp door de pijn en het gevoel van een vreemd lichaam reflexief in het oog.
• Lichtscheu (fotofobie): als je in het licht kijkt, neemt de pijn toe.
• Tranen en mogelijk waterige of etterende afscheiding
• roodheid
• Tumoren en weefselschade aan het hoornvlies (cornea-zweren)
• verminderd gezichtsvermogen (verlies van gezichtsvermogen)

Vaak wordt het niet alleen gelaten met een keratitis. De ontsteking kan zich verspreiden naar omliggende structuren zoals de conjunctiva (conjunctiva) of iris (iris). Als conjunctivitis optreedt naast hoornvliesontsteking, wordt dit “keratoconjunctivitis” genoemd. De stroom van afscheidingen wordt dan meestal verhoogd en het oog is zelfs nog rooder. Toon soms ook kleine zwellingen (chemo) op de conjunctiva.

Hoornvliesontsteking: oorzaken en risicofactoren

Hoornvliesontsteking is de reactie van het lichaam op schade aan het hoornvlies. Dit wordt meestal gedaan door pathogenen binnen te dringen, soms door andere factoren zoals UV-straling of uitdroging.

Besmettelijke oorzaken van hoornvliesontsteking

Het oog heeft enkele beschermende mechanismen (zoals het knipperende oog) die het binnendringen van pathogenen zoveel mogelijk voorkomen. Maar soms slagen kiemen erin deze hindernissen te overwinnen.

Bacteriële keratitis

Hoornvliesontsteking wordt vaak veroorzaakt door bacteriën, vooral stafylokokken, streptokokken, Pseudomonas aeruginosa en Proteus mirabilis. Deze bacteriële keratitis vertoont een typisch verloop:

Eerst ontwikkelen zich kleine puntvormige laesies in de epitheellaag van het hoornvlies. Deze fase wordt technisch jargon genoemd Keratitis superficialis punctata, Als gevolg hiervan verspreiden de ziekteverwekkers zich in het hoornvlies, vaak in de vorm van een ring. En ten slotte gaat het om de zogenaamde “ulcer corneae serpens”: de bacteriën dringen door in de stroma van het hoornvlies, waar ze zich zeer snel kunnen vermenigvuldigen. Infecties met Pseudomonas aeruginosa zijn bijzonder gevaarlijk omdat het hoornvlies binnen korte tijd wordt vernietigd.

De pijn van bacteriële cornea-ontsteking begint meestal discreet en wordt sterker in de loop. Het vormt vaak etterende afscheidingen en aan de onderkant van de voorste kamer kan een witte spiegel zijn, die wordt gevormd door witte bloedcellen (hypopyon). In ernstige gevallen is het hoornvlies littekens als gevolg van de ontsteking op een zodanige manier dat het zicht op het aangetaste oog ernstig bewolkt is (leucoom). Bovendien kan de druk in het oog toenemen en leiden tot glaucoom.

Virale keratitis

Onder de virussen is vooral “herpes simplex” verantwoordelijk voor hoornvliesontsteking. Het grootste deel van de bevolking is op enig moment in het leven met dit virus (meestal in de kindertijd) en zal dan niet loslaten. Want herpesvirussen overleven lang in bepaalde zenuwcellen en kunnen van tijd tot tijd tot uitbraken leiden, vooral in verzwakt immuunsysteem. De virussen migreren vervolgens langs de zenuwen naar het lichaamsoppervlak en leiden tot typische symptomen. Klassiek zijn dit de bekende koortslippen, maar in meer zeldzame gevallen kan het hoornvlies ook worden aangetast. Soms wordt een herpes simplex keratitis van buitenaf overgedragen, bijvoorbeeld omdat het virus van de lip in het oog komt.

Afhankelijk van welk niveau van het hoornvlies wordt beïnvloed, kunnen drie klinische afbeeldingen worden onderscheiden bij herpes-gerelateerde hoornvliesontsteking:

In de epitheellaag veroorzaken de virussen vertakte erosies die doen denken aan kleine bomen. Deze vorm van hoornvliesontsteking wordt genoemd Keratitis dendritica, vertakt na het Latijnse woord “dentriticus”. Aan de ene kant zijn pijn, maar tegelijkertijd ook vaak een verminderde gevoeligheid (tastgevoel) van het hoornvlies.

Wanneer de herpesvirussen het stroma binnenvallen, zijn er kogelachtige vochtophopingen in het midden. Het resultaat is – naast de pijn – een verslechtering van het gezichtsvermogen. Het epitheel blijft intact.

Als de binnenste laag van het hoornvlies, het endotheel, wordt aangetast door de infectie, wordt dit een genoemd Keratitis disciformis, Dit resulteert in een schijfvormige vertroebeling van het hoornvlies, die het zicht belemmert. Bovendien wordt soms de iris aangetast. Het ontsteekt dan en / of verliest zijn kleur op plaatsen. In tegenstelling tot andere vormen is keratitis disciformis niet pijnlijk.

Uit de groep herpesvirussen en herpes zoster kan leiden tot hoornvliesontsteking. Dit virus staat vooral bekend als een trigger voor gordelroos. Wanneer het symptomen in het gebied van het oog veroorzaakt, wordt het genoemd Zoster ophthalmicus.

Ten slotte zijn bepaalde adenovirussen ook de oorzaak van keratitis. Deze ziekteverwekkers zijn zeer besmettelijk en besmetten vaak kinderen. In deze as Keratoconjunctivitis epidemica Hoornvliesontsteking gaat gepaard met ontsteking van het bindvlies. Naast ernstige jeuk, vertoont pijn en afscheidingsstroom een ​​enorme roodheid van het oog. Bij het hoornvlies ontwikkelen zich eerst punctiforme oppervlakkige defecten (vergelijkbaar met de oppervlakkige punctate keratitis). In de loop kan er bewolking ontstaan ​​die soms maanden tot jaren aanhoudt.

Hoornvliesontsteking door schimmels en parasieten

Wanneer een schimmel hoornvliesontsteking veroorzaakt, lijden de getroffenen aan symptomen vergelijkbaar met bacteriële keratitis. Het verloop van de schimmelinfectie van het hoornvlies is meestal langzamer en vrij pijnloos. Schimmelaanval in het oog treedt vaak op na gebruik van antibiotica of verwondingen met schimmelbevattende materialen zoals hout. De typische oorzaken van schimmelkeratitis zijn Aspergillus en Candida albicans.

Een zeldzame variant van hoornvliesontsteking is de acanthamoeba keratitis. Acanthamoebae zijn eencellige parasieten die onder andere leiden tot een ringvormig abces wanneer het hoornvlies wordt aangetast. De getroffenen zien er slechter uit en hebben veel pijn.

Contactlenzen als risicofactoren

Kortom, contactlensdragers hebben een hoger risico op het krijgen van hoornvliesontsteking dan andere mensen. Aan de ene kant kunnen de lenzen besmet zijn met ziekteverwekkers, aan de andere kant de zelfklevende schalen voor de cornea-stress, vooral voor langere draagtijd. Omdat zolang een contactlens zich boven het hoornvlies bevindt, deze minder zuurstof krijgt, waardoor deze gevoeliger is voor een kiemaanval. Vooral de acanthamoeba keratitis wordt voornamelijk aangetroffen bij dragers van contactlenzen.

Niet-infectieuze oorzaken van hoornvliesontsteking

Het hoornvlies kan ook ontsteken, hoewel er geen ziekteverwekkers bij betrokken zijn. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het kader van reumatische aandoeningen of bij uitdroging:

Normaal is de buitenkant van het oog altijd bedekt met een dunne traanfilm die het hoornvlies beschermt, onder andere tegen uitdroging. Verschillende klieren op het oog produceren de traanfilm en deze wordt verspreid over het oog door het knipperen van het oog. Als de oogleden niet volledig kunnen sluiten tijdens het knipperen, zoals bijvoorbeeld na een beroerte, zal de traanfilm niet goed worden verdeeld en zal het hoornvlies uitdrogen en ontstoken raken.

Hoornvliesontsteking kan ook worden veroorzaakt Vreemd lichaam in het oog worden geactiveerd. Omdat het hoornvlies erg gevoelig is, merkt men meestal onmiddellijk wanneer er iets in het oog komt. Maar er zijn ziekten waarbij het gevoel in het oog verminderd of afwezig is. Meestal is het verantwoordelijk voor een zenuwverlamming, die kan optreden als gevolg van ongevallen, chirurgie of chronische herpesinfecties. Dan ontbreken belangrijke beschermende reflexen en wordt het hoornvlies blootgesteld aan mechanische irritatie door vreemde voorwerpen.

Wat veel mensen onderschatten is het schadelijke effect van UV-straling op het hoornvlies. Sterk ultraviolet licht kan de epitheellaag beschadigen en na ongeveer zes tot acht uur een zeer pijnlijke cornea-ontsteking veroorzaken (keratitis photoelectrica). Hoge doses UV-licht worden bijvoorbeeld blootgesteld aan lassen zonder bril, in het solarium of in de hoge bergen.

Hoornvliesontsteking: onderzoek en diagnose

Om de diagnose van cornea-ontsteking te stellen, verzamelt de oogarts eerst de medische geschiedenis van de patiënt (anamnese). Hij vraagt ​​bijvoorbeeld sinds wanneer de klachten bestaan, of ze begonnen te kruipen of plotseling en of ze voor het eerst optreden.

Om het hoornvlies en de voorste kamer te onderzoeken op schade en tekenen van ontsteking, wordt de zogenaamde spleetlamp gebruikt. Bovendien controleert de arts de mobiliteit en gezichtsscherpte van de ogen. Een sensorische test van het hoornvlies geeft aan of het gevoel is verstoord of niet. Verder is het mogelijk om de intraoculaire druk te meten met een tonometer.

Om erachter te komen welke ziekteverwekker er achter een infectieuze cornea-ontsteking zit, kan de arts een uitstrijkje maken van de getroffen cornea-plaatsen en onder de microscoop kijken. Helaas is in het geval van acanthamoeba keratitis de detectie van pathogenen vaak moeilijk.

Hoornvliesontsteking: behandeling

De behandeling van hoornvliesontsteking hangt af van de oorzaak:

In het geval van bacteriële keratitis worden meestal antibiotica gebruikt. Als virussen de trigger zijn, worden antivirale geneesmiddelen zoals acyclovir gebruikt. Soms wordt een virale cornea-ontsteking bovendien behandeld met zogenaamde glucocorticoïden (“cortison”) (behalve de dendritische keratitis). Een ontsteking van het hoornvlies veroorzaakt door schimmels of acanthamoeba wordt behandeld met antimycotica.

Vooral bij een bacteriële keratitis is het vaak nuttig om met behulp van bepaalde medicijnen een verwijding van de pupil (Mydriasis) tot stand te brengen. Omdat in deze vorm van cornea-ontstekingscellen, zoals witte bloedcellen, in de voorste kamer, die dan tussen het hoornvlies en de iris liggen. De verwijding van de pupil voorkomt verklevingen (synechiae) tussen deze twee componenten.

Omdat hoornvliesontsteking erg pijnlijk kan zijn, willen veel patiënten verdovende oogdruppels. Er zijn dergelijke, maar je moet ze niet permanent gebruiken, omdat dit beschermt de beschermende hoornvliesreflex wordt opgeheven en dan snel meer verwondingen. Daarom betekent het uiteindelijk bij een hoornvliesontsteking: oog voor en door!

Vooral bij een bacteriële cornea-ontsteking is de perforatie (doorbraak) van het hoornvlies een gevreesde complicatie. In dat geval treedt een lek op, waardoor waterige humor uit de binnenkant van het oog naar buiten kan ontsnappen. Om dit te voorkomen, kan men operatief doorgaan en het hoornvlies bedekken, bijvoorbeeld met conjunctiva of in extreme nood een transplantatie van het hoornvlies uitvoeren (keratoplastiek à chaud).

Hoornvliesontsteking: ziekteverloop en prognose

De exacte aard van hoornvliesontsteking varieert van geval tot geval en hangt voornamelijk af van de trigger. Het is belangrijk dat u onmiddellijk naar de arts gaat als de symptomen aanhouden. Hoe eerder de juiste behandeling begint, hoe lager de duur van de ziekte en het risico op complicaties.

In de meeste gevallen kan hoornvliesontsteking goed worden beheerd met tijdige therapie. Na een tot twee weken is ze meestal weer genezen. In ernstigere gevallen kan genezing echter enkele weken duren. In het ergste geval laat de cornea-ontsteking blijvende visuele schade toe.

Hoornvliesontsteking: preventie

Preventie van keratitis is mogelijk door de ogen zoveel mogelijk te beschermen tegen schadelijke invloeden. Dit betekent vooral dat mechanische schade door uitdroging en UV-straling wordt voorkomen. Is er een keratitis besmettelijk (met infectieuze keratitis), moet ervoor worden gezorgd dat het zich niet naar mensen in de buurt verspreidt.